Tetë ide nga psikoanalisti, Sigmund Freud, ndikimi i të cilit ekziston ende sot

Frojdi zbuloi se nuk ekziston një gjë e tillë si një aksident apo rastësi, dhe ai zbuloi se si ndjenjat, mendimet, motivet, dëshirat dhe ngjarjet, të cilat mund të duken të rastësishme, kanë kuptime të fshehura. Shkrimtari u referohet rrëshqitjeve të gjuhës që psikologët i quajnë “rrëshqitje frojdiane”, të cilat na tregojnë rëndësinë e kuptimeve të brendshme të gjërave që themi dhe bëjmë.

Me fjalë të tjera, nëse keni harruar “rastësisht” çelësin tuaj në banesën e të dashurit tuaj, ka shumë të ngjarë që në mënyrë të pandërgjegjshme ta keni lënë atë me qëllim që të ktheheni përsëri në banesën e tij, nga dëshira për ta parë atë.

Nga ëndrrat dhe rrëshqitjet frojdiane te shoqërimi i lirë, gërmimi në të pandërgjegjshmen me qëllim të çlirimit të dëshirave, traumave ose impulseve të harruara, të ndaluara, mbetet një hap vendimtar drejt një njohjeje më të vërtetë të sjelljes njerëzore.

Edhe nëse të gjithë përpiqemi ta mohojmë, seksi është shtysa jonë e parë dhe emëruesi i përbashkët mes njerëzve, sipas mendimit të Frojdit dhe jo vetëm, edhe shkencës. Ndjenja jonë e fortë e turpit dhe neverisë ndaj atyre parimeve primitive darviniane, që e çuan njeriun përpara të gjitha krijesave të gjalla, na bëri të shpenzojmë një sasi të madhe kohe duke mohuar këtë “errësirë” të jetës sonë. Edhe personi më i mençur dhe më fetar vuan shumë nga përpjekjet për të mposhtur epshin dhe oreksin e tij seksual.

Një dëshirë që ka shkaktuar skandale që kanë tronditur fronin e Vatikanit, kishat fundamentaliste dhe shumë personazhe të famshëm, është dëshira seksuale. Frojdi e vëzhgoi këtë luftë epshore si te burrat ashtu edhe te gratë në Vjenë gjatë epokës viktoriane dhe ai mund t’i nxirrte lehtësisht teoritë e tij nga këtu.

Frojdi zbuloi se procesi i të menduarit, i cili përfshin dëshirën dhe imagjinimin, është i kënaqshëm në vetvete. Terapistët dhe psikanalistët kanë vërejtur se vizualizimi ndonjëherë është më i kënaqshëm, si mendërisht ashtu edhe fizikisht, sesa realizimi i vetë aktit. Prandaj, neuroshkencëtarët përfituan nga teoria e Frojdit, e cila shpjegon përpjekjet njerëzore për t’i imagjinuar gjërat përpara se t’i arrijnë ato.

Frojdi tha në një nga leksionet e tij se të folurit na bën më të lehtë dhe nëse është psikoterapi frojdiane apo ndonjë lloj tjetër terapie bisede, është vërtetuar se të folurit ndihmon në lehtësimin e simptomave emocionale, redukton ankthin dhe çliron mendjen nga kufizimet e saj.

Meditimi dhe terapia e shkurtër në fakt mund të kenë një efekt në zbutjen e simptomave, por terapia e të folurit përfshin një mjet të rëndësishëm, që është marrëdhënia terapeutike që lind midis pacientit dhe terapistit, pasi personi angazhohet me të gjitha shqisat e tij në trajtim, dhe jo vetëm në një grup simptomash apo diagnozash, që çojnë në ndryshim më të thellë.

Termi “mekanizma mbrojtës” është aq integral në të kuptuarit tonë intuitiv të sjelljes njerëzore, saqë ne e marrim si të mirëqenë, Frojdi e krijoi dhe e zhvilloi këtë teori me ndihmën e vajzës së tij, Anna Freud.

Mekanizmat e mbrojtjes janë strategji psikologjike që mendja nënndërgjegjeshëm i krijon me qëllim të manipulimit të mendimeve, mohimit ose shtrembërimit të realitetit, në mënyrë që të mbrohet nga ndjenjat e ankthit dhe impulset e papranueshme. Ndër të gjitha llojet e mekanizmave mbrojtës të formuluar nga Frojdi, duke përfshirë shtypjen, justifikimin dhe projeksionin, mohimi është më i famshmi.

Mohimi është një refuzim i drejtpërdrejtë për të kuptuar se diçka ka ndodhur në të vërtetë, po ndodh aktualisht, apo edhe për ta pranuar atë. Mohimi mund të jetë personal, si mohimi i varësisë ose mohimi i një përvoje traumatike të jetës, por mund të marrë gjithashtu një formë më të përgjithshme, si mohimi i një fenomeni shkencor, shoqëror ose kulturor, si mohimi i shfaqjes së ndryshimeve klimatike ose mohimi i ndodhjes së Holokaustit.

Mendjet dhe sjelljet tona natyrshëm i rezistojnë ndryshimit. Çdo gjë e re është e frikshme dhe e padëshirueshme, edhe nëse është një ndryshim për mirë. Psikanaliza konkludoi ekzistencën e parimit të rezistencës dhe kishte të drejtë për të, dhe gjithashtu ishte në gjendje të gjente mjetet e nevojshme për të mposhtur aftësinë e saj kokëfortë për të prishur jetën e individit dhe grupit.

Kjo mund të na duket e vetëkuptueshme tani, por më shumë se njëqind vjet më parë, kur Frojdi zbuloi këtë fakt, ishte një moment i vërtetë eureka për të. Sot, shumë nga teoritë e Frojdit (mbi zhvillimin e fëmijërisë dhe efektet e asaj që një person përjeton në vitet e tij të hershme në sjelljen e tij aktuale) kontribuojnë në ndihmën dhe trajtimin e pacientëve që janë të përfshirë në modele sjelljeje të përsëritura që dominojnë jetën e tyre.

Ndërsa jehonat e Luftës së Parë Botërore jehonë dhe antisemitizmi u përhap në Evropë, Frojdi tha në librin e tij “Ankthi në qytetërim” në vitin 1929, “Njeriu është një ujk për të afërmit e tij”. Kush do të ishte aq i guximshëm sa të vinte në dyshim këtë të vërtetë të sigurt?”.

Frojdi pa se ne jemi armiqtë tanë të vërtetë dhe se qytetërimi njerëzor kërcënohet nëse sjellja jonë ndaj njëri-tjetrit nuk ndryshon.

Fillimisht e sulmuan nazistët, më pas komunistët, por Frojdi nuk ra në anën e Amerikës, në kulturën e së cilës ai pa një obsesion patologjik me materien. Ky pozicion është ndoshta vetëm një nga shumë njohuri që janë provuar të jenë po aq të rëndësishme për botën tonë sot, ashtu siç ishin kur Frojdi i shkroi për herë të parë për të hedhur dritë natën e gjatë të nënvetëdijes ku njeriu ishte i kyçur prej mijëra vjetësh.