Nga Albert Vataj
Pas afro pesë shekujsh kjo masë e stërmadhe mermeri vijon të përfshijë miliona vizitorë në një gozhdim ngjethës paniku, dhimbje dhe trishtimi. Ata e ndjej peshën e kësaj ftohtësie prej guri teksa u tendoset në fijëzat përshkuese të emocioneve që i lidh duke i ngërthyer në kurthin e një pranie që ata i bën “fajtor”. Ata, nuk kanë asnjë udhëzgjedhje tjetër vetëm se të kundrojnë këtë akt barbar, këtë nënshtrim vullneti që udhëton nga mitologjia te përfytyrimet dhe gjallimi në mermer i skulptorit te shtangia e tyre dorzan hutimit dhe paaftësisë për të bërë diçka vetëm se të trishtohen dhe mrekullohen.
“Rrëmbimi i Proserpinas” mëton në vetvete shprehjen e komunikimit artistik që trashëgojmë nga baroku. Kjo skulpturë e artistit italian Giovanni Lorenzo Bernini, është e realizuar në periudhën ndërvitase, 1621-1622. Bernini asokohe ishte vetëm 23 vjeç, kur nxori nga mermeri dhe e kredhi për kundjen këtë kryevepër. Përshkrimorja i kësaj vepre zanafillon nga mitologjia dhe kumton aktin e rrëmbimit nga Plutoni i Proserpinas.
Si me shumë nga veprat e hershme të Bernini-t, ajo është autorizuar nga kardinali Scipione Borghese, i cili e pagoi këtë kërshëri të mermertë jo më pak se 450 scudi romake. Pas përfundimit të saj, statuja është dhënë nga Scipione, Kardinalit Ludovisi, më 1622, i cili e dërgoi atë në vilën e tij.
Këtë mrekulli në mermer e ka çmuar edhe vetë kritika, e cila nuk është strukur pas vrazhdësisë dhe disiplinës mbi bazën e së cilës përcakton vlerat.
Shumë nga këta syresh e kanë mbështjell me vlerësime pozitive këtë punë, e cila e ka behur aktin e rrëmbimit, me një forcë shprehëse dhe afri komunikimi të atillë, sikur ne të jemi në çdo kohë përjetues të një momenti të trishtë, e cila e kredhur në mermer, e përjetëson trishtimin e mrekullishëm si një gjendje, e cila e rijetuar të ngjeth në çdo kohë.
Gjallëria dhe rreptësia e trajtimit të detajit, e realizuar në mermer e mbajnë Berninin të veçuar. Gishta të tendosur dhe agresiv derdhen në mermer si mbi një kurm të brishtë femre. Proserpina shëmbëllen jo vetëm viktimën e këtij akti, por edhe peshën. Skulptori e ka derdhur në mermer këtë moment si në një murosje një jetësim.
Kritiku, Howard Hibbard evidenton rëndësinë dhe vështirësinë e realizimit të detajit, duke cituar mbi “butësinë e lëkurës, derdhjet e litarëve fluturues të flokëve, lotët e Proserpinas dhe kurmi i saj kaq i gjallë”.
Gjithsesi nuk i ka shpëtuar hakërrimeve dhe mësymjeve për motivin. “Rrëmbimi i Proserpinas”, nuk ka gjetur afrinë dhe nevojën për t’u pranuar. Kësisoj Bernini është shikuar jo rrallë, vëngër, dhe sulmuar zellshëm duke yshtur këtë kategori kundështishë për të gjetur detaje që e zhveshin këtë mrekulli nga atributet e kryeveprës, megjithatë ajo mbetet e tillë, një akt i trishtë i derdhur mrekullueshëm në mermer.
Të ndalosh vërshimin mijëravjeçarë të kohë,s duke e derdhur në gurë si në një statujë prej uji, atë që trilli i mitologjisë ka stolisur me egërsinë dhe sqimën, duke e bërë të trokasë në ëndje dhe kujtesë, në forcë zotërimi dhe bindje nënshtrues, cakun e një fati të koduar në ligjësinë e heshtës së atij zenithi që ther tejpërtej kurmin e historisë njerëzore.
