Nga Albert Vataj
“Abiit, excessit, evasit, erupit” – (Doli, iku, u largua, u zhduk). Ky lokucion latin mbahet i famshëm për gradacionin e sinonimeve. Kështu ndodhi me jetën e njeriut dhe poetit Frederik Rreshpja. Atij i mungonte “amor sui” – (dashuria e vetvetes). Si askush, Frederik Rreshpja nuk çau kokën dhe e trajtoi me mospërfillje jetën e tij. Një shpërdorim i dhimbshëm, një mospërfillje mbresëlënëse. Jeta e tij e ngatërruar dhe e trazuar, gati nuk mund të përshkruhet. Megjithatë, ai lindi krejt ndryshe nga të tjerët, sepse ai ishte krejt ndryshe nga të tjerët. Të gjithë shkruajnë poezi, por ai ishte Poet.
Bota është e mbushur me “actia mortalia” – (veprime, punë të njerëzve të vdekshëm). Miliona njerëz nuk e kanë shpërdoruar jetën e tyre, nuk janë mbërthyer nga kotësia, pra kanë qenë normale. Frederik Rreshpja, lindi për të qenë një përjashtim. Substanca e jetës se tij, nuk përcaktohej nga frymëmarrja, as nga veprimet e marrëzishme, as nga normaliteti i zakonshëm. Ai ishte njeriu me një aparat ndjesish të pazakonte, ai dinte të krijonte një poezi të pazakontë. Nga kjo pikëpamje, ai është shumë herë më i rëndësishëm dhe shume herë me i pazevendesueshëm se të gjithë vdekatarët e zakonshëm.
(Pjese nga nje shkrim i Moikom Zeqos)
UL KOKEN I LODHUR
Me therret nje mjegull ulur diku
Mbi korijen e fjetur qe premton mars
Dhe pikellimi i debores me gjuj te burimi.
Mbremja rend drejt qiellit’
Hena rend drejt nje shtepie reshë.
O akuarel i levizshem! Ti mua me therret
Por me erdhi teper vone thirrja jote.
Koka ime e pabindur tek nje alarm gjethesh
Qe hedh persiper dy grushta nate!
TORS
Dil nga mbreteria e gurit!
Kam kaq kohe qe trokas tek mermeret.
Njemije vjet dhe dymije vjet.
Jemi puthur neper iliadhet e vjetra
Kur lires i binin homeret.
0 hene e shiut, e verbera madheshtore!
Beje nje iliade per mua
Kur te rrezohet edhe Troja e fundit..
Rri kyçur ne gur zemra ime
Njemije vjet dhe dymije vjet.
DASHURI E HUMBUR
Dola nga guernika e kesaj nate
I vrare egersisht,
Kali i zi i pikellimit
Ne shtegun e vjeter me priste.
Kali i zi i pikellimit ç’me rrezoi
Dhe rashe si ne ballada;
Gdhendur ne gravurat e vjetra,
Permbys mbi shqytin e nates.
I vrare nga nje pranvere e kote,
Braktisur nga bota e tere,
Vetem kali i zi i pikellimit vjen rrotull
Dhe qan per te zotin e vjeter.
ARLEKINET
Iken arlekinet e trembur nen çatine e perralles
Kur putha per here te pare.
Qau vajza e vogel: por kushedi
Ndofta qante feminia. Ne kopesht
Nga dritarja e perralles, arlekinet
Veshtronin te trishtuar, tere lote.
Nuk desha t’i tremb arlekinet e mire,
Nuk desha por nuk bej ndryshe
Si nen çdo molle, bile nen çdo dru
Kurdohere nje eve me priste.
QIELLI I DJALERISE
Qielli i djalerise ne sqep te nje zogu
Ra mbi korijen me perralla;
Nga kashta e kumtrit bie dhe bie
Terfili i arte i qiejve.
Kembanat e yjeve lekunden me hare
Prere nga hena e majit.
Qielli i djalerise ne sqep te nje zogu
U zhduk pas portes se ylbereve.
Zhduket pas portes se ngjyrave djaleria
Dhe mua trishtimi me mbulon
Nen nje hene qe nuk di te buzeqeshe,
Ne nje bote qe nuk me kupton.
POETI NE SHKRETIRE
Absurditetet pa asnje mesazh per TV-te e botes.
Ralle ndonje re, arratisur nga kopeja e reve
Iken e hutuar nga peisazhi arabik.
Ai rri aty me koken ne duart e shkretires.
U ben me dore avioneve.
Pret nje dallendyshe qe s’ka per te ardhur kurre.
KENGE LAHUTE
Me zuri gjumi i balladave
Dalin etrit pleq ne prag te rapsodive
Dhe nate e dite nje zog me rri te kryet.
O ti zogu i zi i amanetit,
Per ku vrapon te besh shi, o zog?
Dy tre shira rane e u be dimer,
Dy tre net u deshem dhe u harruam.
Do te ngrihem e do te marr dynjane
Por gjumi i balladave nuk me le.
Dy tre shira rane e u be dimer,
Dy tre net u deshem dhe u grindem.
Ave, nëna ime!
Rri në shi. Kjo është e vetmja gjë që dua.
Ç’është ky? Pyesnin pikat e shiut mbi ballin tim
Kështu kam dëgjuar zërin e shiut
Një ditë vere rrëzë lisit plak
Te porta lënë hapur për zogjtë.
Ah, kur isha i ri dhe i bukur kujtonja
se tërë shirat e botës binin për mua
po tani që kanë kaluar kaq shumë vite
e di se s’ka asnjë kuptim që bie shi
Iku dhe nëna ime nën një shi prej mermeri
nga arkeologjia e perëndive që rrëzoheshin
Ave, nëna ime!
Vetëm tek ti kam besuar
Zot tjetër nuk kam patur kurrë. Amen!
Ku ishe ti?
Ku ishe ti kur dola i vetëm nën hënë?
Në ç’hënë barisnje vallë?
Ku ishe ti kur vizitova profilin tënd
Në xhamin e muzgut që krisi dhe u thye me trishtim?
Pastaj erdhi nata mbushur me mungesën tënde
Pastaj erdhi prap nata
dhe kështu ka për të qenë deri në ditën e fundit të netëve.
Zbrita tek kroi
duke mbajtur në duar vazon delikate të agimit
Pashë sytë e tu ruajtur në kujtesën e ujrave.
Lisi plak lëshoi përdhe kurorën e vjeshtës
Si një sovran që abdikon.
Ani, mua më zuri ky mallkim.
Po qysh bën pylli pa ty? Si del vjeshta?
A ndofta nuk do të ketë kurrë më vjeshtë?
Atëherë në emër të kujt do të bien gjethet?
Në emër të kujt do të vijnë shirat, mjegullat, ylberët?
Ah, zemra ime, eja vër dorë mbi stinët!
Kronikë
Një gjethe u bë zog dhe vajtoi mbi ullishte.
Nga fshati kundruall dolën pleqtë,
Rendën pas shpirtrave që silleshin në ajër
drejt Kashtës së Kumtrit
Të vrarët i rreshtuan në sheshin DEMOKRACIA
mbështjellë me çarçafët e dhëndërisë.
Por shtypi tha se zgjedhjet qenë të ndershme,
të lira dhe korrekte. Ashtu edhe TV-të
Pastaj lanë gjakun
Te ullishtja me drurët e përdredhur nga dhembja
Ah! Ullinjtë e Shqipërisë dhe paqja juaj e mallkuar.
Për një vjollcë
Çeli vjollca e vogël mbi gurishte
si një ylber mbi planete të panjohura
Kështu kam ëndërruar edhe unë dikur
të bëhem ylber mbi akuafortën e kohës vizatuar egër
po tërë ato që thashë
u tretën në kujtesën e palexueshme të ajrit.
Më me fat janë perënditë
që kthehen tek toka të skalitur:
Ti s’ke për t’u skalitur kurrë
e veç ndoshta në kujtesën e palexueshme të ajrit
Ky qe fati yt prej ylberi
me një kryq shiu te koka
Por fati sundon tërë popujt e zotave
të shumtë si rëra,
vjollcë e vogël, o shpirt.
