Shmangia e shtatzënive të padëshiruara, ishte aq e lashtë sa të dëshmojë se ne modërnët e gjithëdijshëm, fodull dhe tepër sipërfaqësor, kemi qenë aq naiv dhe infantil në të kuptuarin e botës dhe zotërimin e saj.
Romakët dhe grekët e lashtë përdornin një bimë të quajtur Silfiumi si një kontraceptiv super efektiv. Ajo që përbën lajm është se aq të dhënë ishin pas seksit dhe aq të përgjegjshëm ishin për kontrollin e lindjeve të padëshiruara sa bima Silfiumi u zhduk. Mund ta imagjinoni këtë? Kjo bimë ishte aq e rëndësishme për ta, dhe ata u mbështetën në të aq shumë, saqë përfunduan duke e humbur atë përgjithmonë.
Farat e saj në formë zemre mendohet se janë arsyeja që ne e lidhim simbolin me romancën edhe sot e kësaj dite.
Romakët e vlerësonin atë dhe mbante një vend kaq të veçantë në zemrat e tyre, saqë e përjetësuan në poezi, këngë dhe vepra të vlerësuara letrare. Popullariteti i tij ishte aq i thellë sa kontribuoi në pasurinë dhe prosperitetin e qytetit të Kirenës, i vendosur në Shahhatin e sotëm, Libi, duke e bërë atë qytetin më të pasur në Afrikë.
Historia e silfiumit mund të gjurmohet në kohët e lashta. Ajo u përmend për herë të parë në shkrimet e poetit grek Hesiod, në shekullin e 8-të pes, dhe u përmend gjithashtu në veprat e shkrimtarëve të tjerë të lashtë grekë, duke përfshirë Theophrastus dhe Aristotelin. Grekët e lashtë besonin se silfiumi ishte një dhuratë nga perënditë dhe e vlerësonin shumë për vetitë e tij medicinale.
Banorët grekë të Kirenës e vlerësuan silfiumin në një masë të tillë, saqë ata përshkruanin siluetën e tij në monedhën e tyre, përpara se t’i linin kontrollin sundues romakëve. Rëndësia e kësaj bime të jashtëzakonshme madje u njoh nga Julius Caesar, i cili ruajti një rezervë mbresëlënëse prej 1500 paund (680 kilogramë) në thesarin zyrtar.
Ajo u rrit me bollëk në natyrë në Afrikën e Veriut të lashtë, veçanërisht në rajonin që tani është Libia e sotme. Kishte gjethe të mëdha në formë zemre, kërcell të gjatë dhe lule të verdha, të cilat rriteshin në grupe. Ishte unike në shijen dhe aromën e saj. Gjethet dhe kërcelli përdoreshin për të shijuar ushqimin dhe verën, ndërsa lëngu i saj përdorej si një ilaç natyral për një sërë sëmundjesh.
Jo vetëm si një kontraceptiv dhe në pije, por Silfiumi u përdor gjithashtu për trajtimin e një sërë gjendjesh mjekësore si kolla, dhimbjet e fytit dhe dispepsi.
Bima u rrit vetëm në një rajon të vogël rreth Kirenës, gjë që e bëri atë një mall të rrallë dhe të vlefshëm. Ndërsa mbarështimi i saj bëhej gjithnjë e në sasi më e pakëta, çmimi u rrit në qiell, duke e bërë atë më të vlefshme dhe duke rritur më tej kërkesën për të. Pavarësisht përpjekjeve për të kultivuar bimën dhe për ta mbrojtur atë nga korrja e tepërt, ajo përfundimisht u tregua e paqëndrueshme dhe u zhduk.
Humbja e bimës Silfiumit pati pasoja të rëndësishme për grekët dhe romakët e lashtë. Pa akses në këtë formë efektive të kontrollit të lindjes, popullsia e këtyre shoqërive mund të jetë rritur me një ritëm më të shpejtë, duke çuar në rritjen e konkurrencës për burime dhe duke vënë potencialisht tendosje në ekonomitë dhe mjediset e tyre.
Por historia e Silfiumi nuk mbaron këtu. Në fakt, zhdukja e tij mund të ketë pasur pasoja edhe më të gjera. Bima nuk përdorej vetëm si kontraceptiv, por edhe si ilaç për një sërë sëmundjesh. Humbja e saj nënkuptonte që njerëzit nuk ishin më në gjendje të mbështeteshin në të për këto qëllime mjekësore dhe duhej të gjenin trajtime alternative. Kjo pati një ndikim të madh në shëndetin dhe mirëqenien e popullit të lashtë grek dhe romak.
Zhdukja e bimës së Silfiumi shërben gjithashtu si një përrallë paralajmëruese për rreziqet e mbikonsumit dhe nevojën për të menaxhuar me kujdes përdorimin tonë të burimeve natyrore. Ai shërben gjithashtu si një kujtesë për rolin e rëndësishëm që bimët si Silfiumi kanë luajtur në historinë njerëzore dhe nevojën për të ruajtur dhe mbrojtur biodiversitetin e planetit tonë. Kështu që herën tjetër që të dëgjoni për zhdukjen e një bime ose kafshë, mbani mend historinë e Silfiumit dhe mësimet që ai mban për të gjithë ne.
Sot, identiteti i saktë i Silfiumit mbetet një mister, pasi asnjë ekzemplar i bimës nuk ka mbijetuar. Megjithatë, besohet të ketë qenë e lidhur me finokun ose bimën gjigante të koprës dhe vetitë e tij medicinale mendohet se kanë qenë për shkak të një substance rrëshirë që përmbahet brenda bimës.
Përgatiti: Albert Vataj
