Siç përcaktohet edhe në titullin e saj, “Gjashtë poetët tokanë”, kjo pikturë tregon gjashtë poetë dhe filozofë të famshëm nga Toskana e shekujve 13 dhe 14 të përfshirë në bisedë. Antonio Vasari i ka mbledhur të mëdhenjt në një vepër të madhe, për t’ia përcjellë botës së artit këtë tablo si një testament.
Ata bisedojnë – siç shkruanin – në gjuhën toskane. Ai tregon Dante Alighieri (më i famshëm për poezinë e tij për jetën e përtejme, Komedia Hyjnore) ulur, përballë është Guido Cavalcanti, një poet i famshëm për sonetet e tij të dashurisë. Në të djathtë të tij është studiuesi humanist, Francesco Petrarch që mban një kopje të Rhymes të tij të Shpërndara. Mes tyre është Giovanni Boccaccio, autor i Decameron, dhe në të majtë janë humanisti, Marsilio Ficino dhe filozofi, Cristoforo Landino. Katër poetët e mëdhenj të gjuhës italiane mbajnë kurora dafine si simbol nderi. Përpara Dantes është një tryezë me objekte mësimi; kuadranti diellor dhe globi qiellor që përfaqëson astronominë, një busull që përfaqëson gjeometrinë, një glob tokësor për gjeografinë dhe libra për retorikën.
Vasari mori porosinë nga Luca Martini në vitin 1543 për të punuar këtë pikturë dhe për të shpallur supremacinë kulturore të Toskanës dhe për të ndihmuar në ngritjen e italishtes mbi latinishten si gjuhë e kulturës italiane. Dante mban një kopje të Virgjilit, një prej poetëve të mëdhenj latinë, për t’i kujtuar audiencës se të gjashtë poetët në pikturë ishin në fakt mjeshtër të gjuhës latine. Ky ishte një detaj i rëndësishëm, sepse disa kritikë kanë sugjeruar se burrat kishin shkruar në italisht, sepse nuk e njihnin mirë latinishten. Kjo pikturë është më pas një referencë e rëndësishme historike për debatin aktual të kohërave mbi pozitën letrare të poetëve dhe meritat e letërsisë italiane. Siç shkroi Vasari në jetën e tij të piktorëve, skulptorëve dhe arkitektëve më të shkëlqyer, “Gjeniu toskan është ngritur ndonjëherë lart mbi të gjithë të tjerët.”
Përgatiti: Albert Vataj
