Albert Vataj
Marrëdhënia midis Frédéric Chopin dhe Ludwig van Beethoven shpesh paraqitet si një ndarje e qartë, por një vështrim më i afërt zbulon një ndikim artistik të hollë, edhe pse të rezervuar. Ndërsa Chopin shpesh renditet ndër kompozitorët që dukshëm janë prekur më pak nga trashëgimia monumentale e Beethoven-it, sidomos në krahasim me bashkëkohësit e tij gjermanë, ngjashmëritë strukturore dhe konceptuale në muzikën e tij sugjerojnë një respekt të thellë, ndonëse të përzgjedhur, për mjeshtrin më të madh.
Prirja e kritikëve për ta mitizuar Beethoven-in si figurën “heroike” dhe Chopin-in si “antiheroin” më delikat, ka ushqyer idenë se kompozitori polak ka qëndruar kryesisht i distancuar nga tradita austro-gjermane. Kjo ide përforcohet nga ndryshimet stilistike, përqendrimi i Chopin-it në muzikë intime, lirike dhe teknikisht novatore për piano, që bie ndesh me përmasat e mëdha simfonike dhe dramatike të Beethoven-it.
Megjithatë, mungesa e një vazhdimësie të dukshme stilistike nuk do të thotë mungesë ndikimi. Ndikimi mund të shfaqet si një dialog me, apo edhe si një reagim kundrejt, një paraardhësi. Përvetësimi selektiv dhe transformimi që Chopin i bën ideve beethoveniane dëshmon këtë lidhje të nuancuar.
Dëshmia më bindëse e ndikimit të Beethoven-it mund të shihet në ndërtimin strukturor të disa prej veprave madhore të Chopin-it.
Marshi i famshëm funeral i Chopin-it nga Sonata për Piano nr. 2 në Si bemol minor, Op. 35, besohet gjerësisht se është frymëzuar nga lëvizja e ngjashme në Sonatën për Piano nr. 12 në La bemol madhor, Op. 26 të Beethoven-it. Dihet se Chopin e admironte dhe e interpretonte këtë sonatë, duke sugjeruar se koncepti i përfshirjes së një lëvizjeje jo standarde, si një marsh funebër, brenda formës së sonatës, ishte i huazuar drejtpërdrejt.
Ndërtimi me katër pjesë i Sonatës për Piano nr. 2 së Chopin-it, përfshirë zhvillimin e veçantë të lëvizjes së parë dhe finalen e saj të vrullshme, dëshmon për një angazhim me mundësitë dhe potencialin dramatik të formës së sonatës, që Beethoven e kishte çuar në kufijtë e saj.
Veprat e vona: Disa studiues vërejnë ngjashmëri midis masave të fundit të Sonatës për Piano nr. 32 në Do minor, Op. 111 të Beethoven-it dhe përfundimit të Etudës Revolucionare, Op. 10 nr. 12 të Chopin-it, duke sugjeruar një vetëdije për fuqinë dramatike të periudhës së vonë të Beethoven-it. Për më tepër, kujtohet se Chopin kishte një adhurim të veçantë për lëvizjen e dytë të Op. 111.
Pavarësisht lidhjeve muzikore, mendimi personal i Chopin-it për Beethoven-in karakterizohej nga respekt i përzier me rezervë. Thuhet se ai nuk e kishte atë adhurim universal që pothuajse çdo muzikant i shekullit të tij ushqente për Beethoven-in. Preferencat e Chopin-it anonin më shumë nga ndjeshmëritë melodike të bel canto-s së Mozart-it dhe nga kontrapunkti i Bach-ut, të cilët i konsideronte mjeshtrit e tij më të shenjtë.
Thuhet se ai e përshkruante stilin e Beethoven-it si “të ashpër” dhe “të vrazhdë”, ndoshta në përputhje me estetikën e tij të rafinuar dhe aristokratike. Megjithatë, fakti që Chopin ishte i gatshëm të interpretonte dhe të mësonte nxënësit e tij disa vepra të Beethoven-it, si Sonatën Op. 26 dhe Variacionet në Do minor (WoO 80), tregon se ai i vlerësonte ato si materiale të rëndësishme për interpretim e mësim, duke pranuar rëndësinë e tyre në repertorin pianist.
Ndikimi i Beethoven-it mbi Chopin-in nuk është çështje imitimi të drejtpërdrejtë, por e një sfondi thelbësor formues. Gjuha muzikore e Chopin-it, ndonëse në thelb unike dhe me shije polako-franceze, përfshin në mënyrë të hollë risitë formale dhe përmasat dramatike të Beethoven-it, sidomos në veprat e tij më të mëdha. Kjo dëshmon se edhe një kompozitor që duket se qëndron “i distancuar”, në të vërtetë ishte pjesë e një dialogu krijues me paraardhësin e tij madhështor.
