A jeni ndjerë ndonjëherë kaq të dëshpëruar sa “Despair” i Perraud?, i dëshpëruar në atë masë saqë e gjithë prania juaj të kridhet në një prehje, që duket më shumë si një kontraktim, si përfshirja në një gjendje përgjimi të zëshmërisë së shpirtit, se sa si një dorëzim. Ju mund të vini prej një realiteti imagjinar siç erdhi edhe vetë “Dëshpërimi” i francezit, Jean-Joseph Perraud 1869, por nevoja për një reflektim të tillë mund të jetë edhe si domethënia e themeltë e shprehjes “Asgjë nuk zgjat në këtë botë përveç dhimbjes”, pagëzim që “Dëshpërimi” pati kur u prezantua për herë të parë në Sollon, Paris, në vitin 1861. Megjithatֻë “Nuk ka asgjë si dëshpërimi për të mprehur ndjenjën tuaj të përqëndrimit.” mendonte Thomas Newman. Një prag, ku e stuhishmja e çdoditshmërisë na hedh, ndoshta jo me kaq delikatesë dhe shprehi estetike, por gjithsesi na nxjerr nga shkëmbi i përplasjes, duke e shndërruar këtë çast në një reflektim krijues.
Ky dëshpërim-art, vjen prej 154 viteve të shkuara, por i flet edhe të sotmes me të njëjten gjuhë që u tregoi parizienëve shpirtjen e artistit. Komunikon edhe me tashmërinë, siç tenton të ngre atë urë komunikimi të ndërbrezshëm.
Ju që pushtoheni nga kjo andje arti, dhe e keni ndjerë peshën e këtij mermeri që nxjerr njeriun nga thellësia e kohës për ta prehur në përjetësi, përmes një çast të vetëm dëshpërimi, ju mund t’i përkisni edhe të sotmes, të cilën më shumë se dëshpërimi, asgjë tjetër nuk e kërcënon paqen shpirtërore dhe kredhjen trupore. Ndoshta jo ngjashmërisht me “Dëshpërimin” e, Jean-Joseph Perraud (26 prill 1819, Jura – 2 nëntor 1876), por në sintezë me si e përkufizon William S. Burroughs, i cili mendonte se: “Dëshpërimi është lënda e parë e ndryshimit drastik…”.
Gjithsesi ne nuk mund t’i fshihemi situatës së dëshpërimit, e cila mund të mos gjendet kurrë në një kompozim artistik, por pjesë organike e marrëdhënies sonë me realitetin, me mënyrën se si ne i qasemi një dëshmimi transparent të potencialit ndjesor dhe meditativ, si një jetësim i së njerëzishmes, sepse sipas Jim Carrey, “qeniet njerëzore nuk mësojnë asgjë pa dëshpërim. Dëshpërimi është një përbërës i domosdoshëm për të mësuar diçka ose për të krijuar diçka.”
Nëse kjo epje arti na thërret si në një ceremonial të shenjtë përfshirjeje dhe përjetimi, duhet të njëmendemi më Benjamin Disraeli, i cili mendon se “Dëshpërimi ndonjëherë është frymëzues po aq i fuqishëm sa edhe gjenialiteti.”
Shqetësohu, ij i trazuar, shpresëhumbur mund të jesh, i dëshpëruar, por ky monument të tregon se gjendja juaj nuk është thjeshtë një akt reagimi, mund të jetë edhe një forcë që momentin e kthen në altar, art ndoshta!
Albert Vataj
