Gjëja më e vështirë në jetë nuk është të marrim atë që duam, nuk është as të dimë se çfarë duam, por të dimë se çfarë të dëshirojmë. Ne mendojmë se duam lidhje, por sapo kontakti arrin më thellë se lëkura e qenies, ne tërhiqemi nga tmerri i cenueshmërisë. Nuk ka vend më të vështirë për t’u shfaqur se ku palca takohet me palcën. E megjithatë ky është i vetmi vend ku dy persona fitojnë të drejtën për të përdorur fjalën “dashuri”.
Shmangia jonë e atij vendi të tmerrshëm e të jashtëzakonshëm mban një pasqyrë të besimeve tona më themelore për jetën dhe dashurinë, për atë që meritojmë dhe për atë që jemi të aftë, për realitetin dhe peizazhin e së mundshmes. Kjo është ajo që Alain de Botton eksploron në këtë ese të animuar duke hetuar makinerinë psikologjike të shmangies në marrëdhëniet intime – nga vjen, si të jetosh me të dhe ku mund të shkojë nëse trajtohet me mjaft ndërgjegje dhe dhembshuri.
Në Shkolla e Jetës: Një Edukim Emocional – shoqëruesi i librit të akademisë së tij të mrekullueshme globale për të jetuar me shkathtësi – De Botton eksploron dimensionet më të thella të shmangies dhe si të jetosh me të, si pronari i tij dhe partneri i tij. Duke njohur frikën paralizuese të lëndimit, refuzimit dhe braktisjes në zemër të shmangies, ai shkruan:
“Një nga tiparet më të çuditshme të marrëdhënieve është se, në të vërtetë, frika nga refuzimi nuk përfundon kurrë. Ajo vazhdon, edhe te njerëzit mjaft të arsyeshëm, në baza ditore, me pasoja shpesh të vështira – kryesisht sepse ne refuzojmë t’i kushtojmë vëmendje të mjaftueshme dhe nuk jemi të trajnuar për të dalluar simptomat e saj kundërintuitive tek të tjerët. Ne nuk kemi gjetur një mënyrë fituese për të vazhduar të pranojmë se për sa siguri kemi nevojë.”
[…]
Në vend që të kërkojmë siguri në mënyrë të dashur dhe të shtrojmë dëshirën tonë me hijeshi, ne kemi tendenca për të maskuar nevojat tona nën disa sjellje të ndërlikuara që garantojnë të frustojnë qëllimet tona përfundimtare.
Shmangia është një nga mënyrat më të zakonshme të mbrojtjes kundër frikës sonë nga refuzimi dhe lëndimi – një mekanizëm përballues për zhgënjimin që kemi zhvilluar kur njerëzit që u ngarkuan për herë të parë të kujdeseshin për ne, na zhgënjyen. Për këtë De Botton shkruan:
“Ne rritemi në modele shmangish kur, në fëmijëri, përpjekjet për t’u afruar përfunduan në shkallë të refuzimit, poshtërimit, pasigurisë ose turpit, me të cilat nuk ishim të pajisur keq për t’u përballur. Ne u vendosëm, pa e kuptuar me vetëdije, se nivele të tilla ekspozimi nuk do të ndodhnin më kurrë. Në një shenjë të hershme të të qenit të zhgënjyer, ne tani e kuptojmë nevojën për t’u mbyllur nga dhimbja. Ne jemi shumë të frikësuar për të ditur se si të qëndrojmë përreth dhe të përmendim se jemi të lënduar.
Me një vështrim te thelbi i cenueshmërisë nën të gjitha modelet e shmangies, ai shton:
Nëse kjo sjellje e ashpër dhe e pahijshme do të mund të kuptohej vërtet për atë që është, ajo nuk do të zbulohej si refuzim apo indiferencë, por si një lutje e shtrembëruar çuditërisht, por shumë reale, për butësi.
Një zgjidhje qendrore për këto modele është normalizimi i një tabloje të re dhe më të saktë të funksionimit emocional: të bëhet e qartë se sa e parashikueshme është të kesh nevojë për siguri dhe në të njëjtën kohë, sa e kuptueshme është të hezitosh të zbulosh varësia e dikujt. Ne duhet të krijojmë hapësirë për momente të rregullta, ndoshta aq shpesh sa çdo disa orë, kur mund të ndihemi të pa siklet dhe të ligjshëm për të kërkuar konfirmim. “Kam vërtet nevojë për ty. Më do akoma?” duhet të jetë pyetja më normale.
Përgatiti: Albert Vataj
