Shkencëtarët kanë zbuluar se një mineral potencialisht i ri mund të jetë fshehur brenda një pjese të “rrufeve të fosilizuara” në Florida.
“Ne kurrë nuk e kemi parë këtë material të ndodhë i natyrshëm në Tokë,” tha në një deklaratë gjeoshkencëtari i Universitetin e Floridës Jugore, Mathew Pasek. “Minerale të ngjashme me të mund të gjenden në meteorite dhe hapësirë, por ne kurrë nuk e kemi parë këtë material të saktë askund.”
Pjesa e fosilizuar e rrufesë, ose fulguriti, (në foto) u krijua kur rrufeja e cila goditi një pemë pranë New Port Richey. Fulguritet formohen kur rrufetë e fuqishme shkarkohet në tokë, e cila shkrin dhe bashkon sedimente të tjera, rërë, shkëmb dhe mbeturina organike, duke krijuar aty pranë një gungë të vetme me pamje metalike.
Pronari i pemës ku shkarkoi kjo rrufe minerakrijuese në New Port Richey, i’a shiti fulguritin Pasek, i cili studion reaksionet kimike me energji të lartë, si ato të shkaktuara nga rrufeja. Pasi hapën gungën shkëmbore, e cila ishte rreth 7 centimetra e gjatë dhe 2 cm e gjerë, Pasek dhe studiuesit e tjerë, zbuluan një “materie shumëngjyrëshe, të ngjashme me kristalin” brenda fulguritit, fosilizimit të shkarkesës së rrufesë. Analiza e mëvonshme zbuloi se lënda misterioze ishte një material i panjohur më parë, i përbërë kryesisht nga fosfati i kalciumit (CaHPO3). Ekipi dyshon fuqishëm se materiali i ri është një lloj minerali krejt i ri, por do të duhet kohë që kjo të konfirmohet nga shkencëtarë të tjerë.
Studiuesit publikuan gjetjet e tyre më 14 mars në revistën Communications Earth & Environment.
Gjatë analizës së tyre, studiuesit gjithashtu u përpoqën, dhe dështuan, të rikrijonin mineralin në një laborator. Shkencëtarët besojnë se nuk arritën të rikrijonin materialin e ri sepse ai formohet me shpejtësi në kushte të sakta që janë të vështira për t’u parashikuar dhe riprodhuar: Sa herë që afroheshin, përbërja fillonte të shpërbëhej në diçka tjetër, sepse ishte ngrohur për një kohë të gjatë.
Studiuesit shpresojnë se kjo formë e fosfatit të kalciumit së shpejti mund të konfirmohet si një mineral i ri, në të cilën pikë do të emërtohet zyrtarisht. Ata gjithashtu besojnë se lloje të tjera minerale krejt të reja mund të krijohen përmes një rruge të ngjashme dhe duan të ekzaminojnë më shumë fulgurite për të testuar këtë teori.
Kjo nuk është hera e parë që një përbërje e papritur zbulohet në vetëtimat e fosilizuara. Në dhjetor 2022, studiuesit gjetën një lloj të rrallë kuazikristali në një fulgurit të zbuluar në Sandhills të Nebraskës . (Kuasikristalet janë kristale të pazakonta, “të thyejnë rregullat” me modele që nuk përsëriten.
Siç dihet Fulguritët, të njohura zakonisht si “rrufe e fosilizuar”, janë tuba natyralë, grumbuj ose masa toke të sinterizuara, të qelqëzuara dhe/ose të shkrira, rërës, shkëmbinjve, mbeturinave organike dhe sedimenteve të tjera. që ndonjëherë formohen kur rrufeja derdhet në tokë. Kur përbëhen nga silicë, fulguritet klasifikohen si një shumëllojshmëri e lechatelieritit mineraloid .
Kur rrufeja e zakonshme me polaritet negativ re-tokë shkarkohet në një nënshtresë tokëzuese, mund të kapërcehet më shumë se 100 milion volt (100 MV) diferencë potenciale. Një rrymë e tillë mund të përhapet në rërë kuarcoze të pasur me silicë, tokë të përzier, argjilë ose sedimente të tjera, duke avulluar me shpejtësi dhe shkrirje materiale rezistente brenda një regjimi kaq të zakonshëm të shpërndarjes. Kjo rezulton në formimin e grumbullimeve përgjithësisht të zbrazëta dhe/ose vezikulare, të degëzuara të tubave të qelqtë , koreve dhe masave të grumbulluara. Fulguritët nuk kanë përbërje fikse sepse përbërja e tyre kimike përcaktohet nga vetitë fizike dhe kimike të çdo materiali që goditet nga rrufeja.
Fulguritët janë strukturalisht të ngjashëm me figurat e Lichtenberg, të cilat janë modelet e degëzimit të prodhuara në sipërfaqet e izolatorëve gjatë prishjes dielektrike nga shkarkimet e tensionit të lartë, të tilla si rrufeja.
Përgatiti: Albert Vataj
