Albert Vataj
Në një botë ku tensionet e përditshme, polarizimi shoqëror dhe përplasjet e ideve shpesh na ndajnë më shumë sesa na bashkojnë, fjalët dhe mendimi i Bertrand Russellit na ftojnë të rimendojmë mënyrën si jetojmë dhe si mendojmë. Filozof, logjicient, matematikan dhe një ndër zërat më të kthjellët të shekullit XX, ai mbetet një udhërrëfyes i pashtershëm për të gjithë ata që kërkojnë të ndërtojnë një botë më të arsyeshme, më të drejtë dhe më njerëzore.
Fjalët e Russellit nuk janë thjesht mendime të mençura; ato janë udhëzime për një jetë të ndriçuar nga arsyeja, toleranca dhe ndershmëria mendore. Nga shqetësimi për edukimin e fëmijëve deri te rreziku i miteve kolektive që ushqejnë urrejtjen dhe dhunën, nga etika e bashkëjetesës pa imponim deri te gjerësia e interesave si rrugë për lumturi — ai na fton të mendojmë me guxim dhe të ndjejmë me përmasat e njeriut të lirë.
Kjo përzgjedhje thëniesh të Bertrand Russellit është një ftesë për të lexuar jo vetëm me mendje, por edhe me ndërgjegje. Sepse, siç do të na kujtonte vetë Russell, “inteligjenca, durimi dhe elokuenca” janë arma më e fortë që kemi për të shpëtuar nga marrëzia që shpesh e kemi përqafuar me zell. Të mësojmë, pra, të jetojmë duke menduar dhe të mendojmë duke jetuar.
– “Në këtë botë që po ndërlidhet gjithnjë e më shumë, ne duhet të mësojmë të tolerojmë njëri-tjetrin. Ne duhet të mësojmë të durojmë faktin që disa njerëz thonë gjëra që nuk na pëlqejnë. Ne mund të jetojmë së bashku vetëm në atë mënyrë, dhe nëse duam të jetojmë së bashku dhe jo të vdesim së bashku, duhet të mësojmë llojin e bamirësisë dhe llojit të tolerancës që është absolutisht jetike për vazhdimin e jetës njerëzore në këtë planet.”
– “Sekreti i lumturisë është ky: lërini interesat tuaja të jenë sa më të gjera, dhe reagimet tuaja ndaj gjërave dhe personave që ju interesojnë të jenë sa më shumë miqësore dhe përfshirëse.”
– “Kur doni t’i mësoni fëmijët të mendojnë, filloni duke i trajtuar seriozisht kur janë të vegjël, duke u dhënë atyre përgjegjësi, duke u folur sinqerisht, duke u siguruar atyre privatësi dhe vetmi dhe duke i bërë lexues dhe mendimtarë të mendimeve domethënëse që në fillim. Kjo është nëse doni t’i mësoni ata të mendojnë.”
– “Nëse dëshironi të bëheni filozof, gjëja e parë që duhet të kuptoni është se shumica e njerëzve e kalojnë jetën me një botë të tërë besimesh që nuk kanë asnjë lloj justifikimi racional dhe se bota e besimeve të një njeriu është e prirur të jetë e papajtueshme me atë të një njeriu tjetër. , kështu që të dy nuk mund të kenë të drejtë. Mendimet e njerëzve janë krijuar kryesisht për t’i bërë ata të ndihen rehat; e vërteta, për shumicën e njerëzve është një konsideratë dytësore.”
– “As mjerimi dhe as marrëzia nuk më duken pjesë e fatit të pashmangshëm të njeriut. Dhe jam i bindur se inteligjenca, durimi dhe elokuenca, herët a vonë, mund ta nxjerrin racën njerëzore nga torturat e vetë-imponuara, me kusht që ndërkohë të mos e zhdukë vetveten. Unë mund të kem menduar se rruga për në një botë të qenieve njerëzore të lira dhe të lumtura është më e shkurtër se sa po provohet të jetë, por nuk gabova kur mendova se një botë e tillë është e mundur dhe se ia vlen të jetosh me synimin për ta sjellë atë më afër.”
– “Çdo emocion i fuqishëm ka prirjen e tij për të krijuar mite. Kur emocioni është i veçantë për një individ, ai konsiderohet pak a shumë i çmendur nëse u jep besim miteve të tilla që ai ka shpikur. Por kur një emocion është kolektiv, si në luftë apo sëmundje, ka pak për të korrigjuar mitet që lindin natyrshëm. Rrjedhimisht, në të gjitha kohërat e eksitimit të madh kolektiv, thashethemet e pabaza marrin besim të gjerë. Meqenëse këtyre miteve u mungojnë provat, kjo aftësi e krijimit të miteve shpesh lidhet me mizorinë dhe zemërimin. Mite të tilla japin një justifikim për shkaktimin e dhimbjes dhe besimi i pabazuar në to është dëshmi e dëshirës së pavetëdijshme për të gjetur ndonjë viktimë për të përndjekur”.
– “Në studimin e çdo filozofi, qëndrimi i duhur nuk është as nderim, as përbuzje, por së pari një lloj simpatie hipotetike, derisa të bëhet e mundur të dihet se çfarë ndjenje është të besosh në teoritë e tij dhe vetëm më pas një ringjallje e qëndrimit kritik, i cili. duhet t’i ngjajë, për aq sa është e mundur, gjendjes shpirtërore të një personi që braktis mendimet që ai ka mbajtur deri tani. Përbuzja ndërhyn në pjesën e parë të këtij procesi dhe nderimi në të dytën.”
