Albert Vataj
Kapërcimi në një tjetër qasje komunikimi krijues, për një poet është po kaq e natyrshme sa ç’është mënyra se si vargëzuesi i përjeton shpirtërisht realitetin dhe ngulmon të bëjë një auditor më të gjerë pjesë të ëndrrës së tij. Me vitet nevoja për të rrëfyer, ndoshta në një mënyrë më lineare, më të atypëratyshme dhe të drejtpërdrejtë, shtyn edhe poeten Life Hasa, jo të braktisi poezinë, por t’i drejtohet romanit në një nevojë të ngutshme për sprovë.
“Martini” është një rrëfim dhe përjetim dramatik i ëndrrës evropiane të pas viteve ’90. Kjo tematikë edhe pse është e lakuar, Life Hasaj ka zgjedhur një mënyrë shumë origjinale dhe me nota tejet të tendosura në aspektin emocional, për ta trajtuar nën një optikë përjetuese për përfshirëse. Ëndrra e madhe e botës së lirë, e personazhit të “Martini”-t është një realitet plot peripeci dhe të papritura, dhimbje dhe dashuri, luftë dhe përpjekje. A nuk është edhe jeta një tërësi e dramacitetit e dalë nga ky përkufizim, Life Hasaj jetëson te personazhi i këtij romani gjithë Odisene e të rinjve dhe të rejave, të cilët guxuan të luftonin për një botë, e cila edhe pse ishte e huaj, do të mund të shndërrohej në një realitet që shpërblen ata që sfidojnë, ata që kërkojnë nga vetja, ose për të fituar gjithçka, ose për t’i humbur të gjitha. Ndonëse vitet kur zhvillohen ngjarjet e romanit kanë mbetur pas në kohë, të riardhura përmes fuqisë ndijuese të rrëfimit të poetes, ky dëshmim është çdoditshmëria e të rinjve dhe të rejave, të cilët ende e kanë të pamundur të gjejnë ëndrrën e tyre në truallin e amaneteve të të parëve. Ata ende ikin, të tjerë kthehen, por ende ikja mbetet alterativë për ata që guxojnë të përmbushin ëndrrën diku ku nuk vritet ajo.
Romani “Martini” është një epikë përpjekjesh njerëzore, mishërim i ngadhënjimit mbi pengesat dhe vështirësitë që i kundërvë fati të rinjve, atyre që patën ëndrra dhe besuan me gjithë zemër te realizimi i tyre.
Faqe pas faqeje në këtë roman arrin të përcjellësh me një fuqi shprehëse atë shpirtje që lexon realitetin e Martinit dhe botës që rrethon atë. Gjithëky realitet njerëzor i kryepersonazhit të romanit është në një farë mënyre edhe jeta e çdo tjetër personazhi që hyn dhe del në këtë skenë të përcjellë me vërtetësi dhe sinqeritet, thua se Life Hasaj po rrëfehet, e jo po përpiqet, që përmes një narrative të krijojë situata trillane dhe episode të vendosura për dekorim të sfondit të realitetit.
Është kjo vërtetësi, kjo tejdukshmëri e botës së brendshme të Martinit dhe gjithë atyre që shfaqen dhe faniten në rrugëtimin e tij drejt një fati, që ka vendosur ta zgjedh ai, se cilës reale i përket dhe sa duhet luftuar dhe si mund të ngadhënjyer. Sepse në fund të fundit jeta çdonjërit prej nesh, ndoshta edhe e vetë autores, ka kaluar përmes peripecish dhe befasishë, që kanë vënë në sprovë karakterin dhe personalitetin. Është kjo përditshmëri dhe kjo ëndje për të shkuar përtej së mundshmes, ajo që e çon personazhin në skenë që ndryshon në mënyrë të vazhdueshme.
Tjetër veçori që spikat në romanin e Life Hasës është edhe poetika e rrëfimit. Ndoshta poetja tek ajo e vesh narrativën me një dritë të shkëlqimtë shpërfaqjeje dhe përjetimi, si për ta mbushur tregimtarin me një zë më lajkatues. Kjo i vesh gjithë pasazhet me një joshje rrëfimi. Ta çlirosh shkrimtarin nga mbushja me ditëpërditën e betejave të vështira dhe misioneve të pamundura.
Ardhja e një libri është padyshim një ngjarje në jetën artistike. I tillë është edhe ky ballafaqim me lexuesin i autores nga Malsia, Life Hasaj, e cila shquhet për përgjegjësi dhe maturi në çdo sprovë për komunikim krijues në një të sotme ku beteja për territore dhe admirues është e ashpër. Ajo i ka besuar talentit dhe përvoja gjithashtu ka qenë dhe është për të një garanci suksesi. E njeh dhe e vlerëson lexuesin si për kërkesat ashtu edhe për pritshmërinë që ka ai për secilin autor. Është kjo përgjegjësi dhe ky pasion, ky obligim krijues që kësaj here e sjell Life Hasajn me roman, i pari i kësaj gjinie për të.
“Martini” është romani, me të cilin i drejtohet së fundit lexuesit, poetja dhe prozatorja, Life Hasaj. Emri i saj për lexuesin e Malsisë së Madhe, për Shkodrën dhe jo vetëm, është tashmë një identitet krijues që përfaqëson vlera.
