Muzika përfshin një mori zonash të trurit, duke shfaqur një ndërveprim kompleks midis përpunimit të dëgjimit, emocioneve dhe qendrave të kujtesës. Ajo ngjall emocione përmes çlirimit të dopaminës, molekulës së kënaqësisë së trurit tonë, duke shpjeguar gëzimin që shpesh gjejmë në një melodi të preferuar.
Për më tepër, fuqia e muzikës për të ngjallur kujtime të gjalla thekson lidhjen e saj me hipokampusin, qendrën tonë të ruajtjes së kujtesës.
Ky ndikim i gjerë i muzikës në mekanizmat e trurit tonë shfrytëzohet gjithashtu në kontekste terapeutike, të tilla si trajtimi i çrregullimeve neurologjike ose përmirësimi i shëndetit mendor.
Faktet kryesore:
Zona të shumta të trurit përfshihen kur dëgjojmë ose krijojmë muzikë, duke përfshirë korteksin dëgjimor, korteksin parafrontal, korteksin motorik dhe hipokampusin.
Muzika ka një ndikim të fortë në emocionet tona për shkak të ndërveprimit të saj me sistemin e shpërblimit të trurit, veçanërisht nëpërmjet çlirimit të dopaminës, një neurotransmetues i lidhur me kënaqësinë dhe shpërblimin.
Lidhja midis muzikës dhe hipokampusit, një zonë e trurit kritike për formimin dhe rikthimin e kujtimeve, është arsyeja pse muzika përdoret shpesh në terapitë për kushte si Alzheimer dhe çmenduri.
Muzika, e konsideruar shpesh si një gjuhë universale, ka një aftësi të thellë për të ngjallur emocione, kujtime dhe madje edhe reagime fizike të tilla si prekja e gishtave ose tundja e kokës.
Nga ninullat që qetësojnë të porsalindurit deri te meloditë që ngrenë shpirtin, ndikimi i muzikës në sjelljen dhe emocionet njerëzore është i pamohueshëm. Por çfarë ndodh në trurin tonë kur dëgjojmë ose krijojmë muzikë ?
Neuroshkenca ka filluar t’u përgjigjet këtyre pyetjeve, duke zbuluar një simfoni aktiviteti që na ndihmon të kuptojmë pse muzika është kaq e fuqishme.
Muzika dhe truri: Një vallëzim i sinkronizuar
Dëgjimi ose luajtja e muzikës përfshin zona të shumta të trurit, duke e bërë atë një ushtrim të shkëlqyer për mendjen.
Lëvorja e dëgjimit dekodon elemente të tilla si lartësia dhe vëllimi, ndërsa rajonet ballore, duke përfshirë korteksin paraballor, përpunojnë përmbajtjen emocionale të muzikës.
Korteksi motorik përfshihet kur trokasim këmbën në ritëm ose luajmë një instrument, dhe hipokampusi, një rajon i lidhur me kujtesën, lidh muzikën me përvojat dhe emocionet tona të së kaluarës.
Muzika dhe emocionet: Goditja e akordit të duhur
A keni menduar ndonjëherë pse disa këngë na bëjnë të ndihemi të lumtur, të trishtuar apo nostalgjik? Përgjigja qëndron në mënyrën se si muzika ndërvepron me sistemin e shpërblimit të trurit tonë.
Dëgjimi i muzikës shkakton lirimin e dopaminës, një neurotransmetues i lidhur me kënaqësinë dhe shpërblimin, i ngjashëm me reagimin e shkaktuar nga ushqimi, ushtrimet apo edhe droga të caktuara.
Muzika dhe kujtesa: Jehona nga e kaluara
Muzika ka një lidhje unike me kujtimet tona. Një këngë e vjetër mund të na kthejë në një vend dhe kohë specifike, duke ngjallur emocione të gjalla.
Ky fenomen, i referuar shpesh si “kolona zanore e jetës sonë”, është për shkak të lidhjes së fortë midis muzikës dhe hipokampusit, një zonë e trurit kritike për formimin dhe rikthimin e kujtimeve.
Kjo është arsyeja pse muzika përdoret shpesh në terapi për sëmundje si Alzheimer dhe çmenduri, pasi meloditë e njohura mund t’i ndihmojnë pacientët të kujtojnë përvojat e kaluara dhe të përmirësojnë funksionin e tyre njohës.
Muzika dhe mësimi: Vendosja e ritmit
Studimet kanë treguar se trajnimi muzikor mund të përmirësojë aftësitë njohëse. Të luash një instrument ose të këndosh kërkon aftësi komplekse motorike dhe njohëse , duke stimuluar plasticitetin e trurit – aftësinë e tij për të ndryshuar dhe përshtatur si rezultat i përvojës.
Kjo mund të çojë në përmirësime në fusha të tilla si zhvillimi i gjuhës, vëmendja, kujtesa dhe madje edhe aftësitë hapësinore-kohore, të cilat janë thelbësore për zgjidhjen e problemeve komplekse matematikore.
Terapia muzikore: Shërimi përmes harmonisë
Duke pasur parasysh ndikimin e saj të thellë në tru, nuk është çudi që muzika përdoret gjithnjë e më shumë si një mjet terapeutik. Terapia muzikore ka treguar premtime në trajtimin e një sërë kushtesh, duke përfshirë sëmundjen e Parkinsonit , depresionin dhe goditjen në tru.
Duke shfrytëzuar stimulimin emocional, kognitiv dhe motorik që ofron muzika, terapistët mund të ndihmojnë pacientët të përmirësojnë gjendjen shpirtërore, njohjen dhe funksionin motorik.
Si përfundim, neuroshkenca e muzikës është një fushë me rritje të shpejtë që vazhdon të zbulojë mënyrat e gjera dhe të thella se si muzika ndërvepron me trurin tonë. Nuk është thjesht një formë arti, por një mjet i fuqishëm që mund të sjellë ndryshime emocionale, njohëse, madje edhe fizike, duke mbështetur rolin e tij jetësor në jetën dhe shoqërinë tonë.
Ndërsa vazhdojmë të eksplorojmë vallëzimin e ndërlikuar midis muzikës dhe mendjes, mund të presim me padurim një kuptim më të thellë se pse muzika ka një tërheqje dhe fuqi kaq universale.
Burimi: Neuroscience News
Përgatiti: Albert Vataj
