Ju, ndoshta nuk e dinit, por në varganin e gjatë të kremtimeve botërore është edhe një ditë që i kushtohet gomarit dhe kjo nuk ka lidhje për fabulat apo trillet groteske që kjo kafshë i ka pranuar si çdo barrë tjetër që ka peshuar r¥ndë mbi kurrizin e tij të palodhur.
Dita Botërore e Gomarit është ideja e Raziq Ark, një shkencëtar, interesat e të cilit kanë të bëjnë kryesisht me kafshët e shkretëtirës. Që në vitin 2018, ai vuri re se askush nuk po e festonte gomarin e përulur me një ditë të shënuar, për përpjekjet e tij për të ndihmuar njerëzit në mbarë botën të përmirësojnë cilësinë e jetës së tyre. Në njohje të gjithë kësaj pune të vështirë, ai krijoi një grup në Facebook, duke pasqyruar sprovat dhe mundimet e specieve në të gjithë botën. Përfundimisht, ideja për të ngritur një Ditë Botërore të Gomarit që lindi në vitin 2018 dhe ne e kemi festuar atë që atëherë.
Koncepti tërhoqi vëmendjen e gjerë në media. Daily Express, për shembull, botoi një artikull që mbulonte dhjetë fakte që njerëzit nuk i dinë për gomarët. A e dini se një gomar femër quhet Xheni? Ark ka edhe mijëra ndjekës në faqen e tij në Facebook, të gjithë duke treguar mbështetjen e tyre për këtë krijesë mahnitëse.
Ndër kuriozitetet që mund të veçonim për këtë kafshë të përulur dhe punëtore mund të veçojmë se gomari është kafshë e fortë. Nëse do të krahasonit një gomar me një kalë me të njëjtën madhësi trupore, e sigurt se gomari do të fitonte mbi kalin. Jetëgjatësie e një gomari është mbi 50 vjet. Kjo kafshë shquhet gjithashtu për një kujtesë të mahnitshme. Gomarët nuk i harrojnë kurrë! Për shkak të kujtesës së tyre të jashtëzakonshme, ata mund të njohin zonat dhe gomarët e tjerë me të cilët kanë qenë në shoqërinë e tyre deri në 25 vjet më parë.
Edhe pse padrejtësisht është akuzuar si kafshë budallaqe, gomari shquhet për inteligjencë dhe kureshti. Ata janë më të pavarur në të menduarit e tyre në krahasim me kuajt dhe mund të marrin vendime bazuar në sigurinë e tyre. Ata gjithashtu kanë një sens të mprehtë kurioziteti.
Ndërsa gomarët mund të jenë mjaft kokëfortë, në fakt është një formë mbrojtjeje për veten e tyre. Ata nuk do të bëjnë lehtësisht diçka që e perceptojnë se nuk është në interesin e tyre më të mirë.
Shumë epitete fyese e sulmojnë atë si veshgjatë, pa e ditur se është kjo karakteristikë që u shërbën atyre si ventilatorë të integruar. Veshët e gomarit shërbejnë si ventilatorë për ta mbajtur ata të freskët. Një tjetër veçori e kësaj pjesë identifikuese të gomarit është se gomarët mund të dëgjojnë një gomar tjetër nga 90 kilometra larg, falë veshëve të tyre radar që përthithin tinguj në distanca të gjata. Thirrja me zë të lartë ose zhurma e gomarit, e cila zakonisht zgjat për njëzet sekonda dhe mund të dëgjohet për më shumë se tre kilometra, mund të ndihmojë në mbajtjen e kontaktit me gomarët e tjerë në hapësirat e gjera të shkretëtirës.
Një nga pikat e dobëta të gomarit është se ta nuk e pëlqejnë shiun sepse palltoja e tyre nuk është e papërshkueshme nga uji. Qëndrimi jashtë në shi për një kohë të gjatë mund të dëmtojë shëndetin e tyre. Gomarët mund të mbrohen duke kafshuar, duke goditur me thundrat e përparme ose duke shkelmuar me këmbët e pasme.
Një specifike tjetër dalluese e gomarit se ata në një mjedis të shkretëtirës, ku ushqimi është i pakët, gomarët mund të përdorin 95% të asaj që hanë. Sistemi i tyre tretës zbërthen në mënyrë efikase vegjetacionin e pangrënshëm dhe nxjerr lagështinë nga ushqimi.
Gomarët shquhen gjithashtu si kafshe shumë sociale. Ata e përjetojnë jashtëzakonisht të shqetësuar kur një mik i ngushtë largohet prej tyre. Ata preferojnë të mos mbahen vetëm dhe mund të jetojnë të lumtur me dhitë.
Gomarët kanë luajtur një rol thelbësor në historinë njerëzore. Ark thotë se ata janë një “burim gjenetik i çmuar dhe një dhuratë e madhe e natyrës”. Nuk mund të marrësh lëvdata më të larta se kaq!
Dita Botërore e Gomarit është një shfaqje respekti për një nga kafshët më të qëndrueshme dhe më të respektueshme në familjen e Equidae. Gjatë historisë, ajo ka shërbyer në të gjithë botën si një mal dhe si një kafshë barre në disa nga terrenet më sfiduese dhe klimat më të ndaluara, dhe e ka bërë këtë me krenari dhe qëndrueshmëri. Nuk është për t’u habitur që suksesi i këtyre bishave është pjesërisht për shkak të natyrës së tyre kokëfortë dhe Dita Botërore e Gomarit i nderon ata për këtë së bashku me tiparet e tyre të tjera, ndoshta më të lavdërueshme.
Dy nënlloje të gomarit, Somaliani dhe Nubian, u edukuan së bashku për të prodhuar atë që ne mendojmë si Gomari modern. Dëshmitë e disponueshme tregojnë se Gomari ka punuar së bashku me njerëriun që nga viti 4000 pes.
Pa ndihmën e gomarëve, është e vështirë të imagjinohet se bota moderne mund të kishte ardhur ndonjëherë në ekzistencë. Këto kafshë të guximshme i dhanë qytetërimit energjinë motivuese të nevojshme për të gjeneruar pasuri, shumë përpara ardhjes së energjisë me avull ose elektricitetit. Për këtë arsye, shumë njerëz i konsiderojnë gomarët po aq themelorë për shoqërinë tonë sa shkrimi, qeramika dhe metalurgjia.
Dita Botërore e Gomarëve ka të bëjë me festimin e shpirtit të tyre stoik dhe sharmit individual. Këto krijesa nuk kanë frikë nga një ditë e vështirë pune. Në fakt, ata pak a shumë e shpikën konceptin. Gomarët tërheqin karrocat, operojnë mullinj dhe transportojnë ngarkesë për milje e milje, shumë pasi speciet e tjera do të kishin hequr dorë. Për këtë arsye, ata kanë një vend të veçantë në zemrat tona. Ata janë të gatshëm të bëjnë përpjekje (pa pagesë) të gjithë për të na shërbyer neve – zotërinjve të tyre mirënjohës njerëzorë.
Përgatiti: Albert Vataj
Discussion about this post