Shtatë shekuj pas vdekjes së tij në Ravenna të Italisë, më 1321, me shpirtin në dhimbje nga mërgimi prej Firences së tij të dashur, Dante Alighieri, autori i kryeveprës së njohur “Komedia Hyjnore”, ende na flet. Flet me ne, burra dhe gra të kohëve të sotme e na kërkon që jo vetëm ta lexojmë e ta studiojmë, por mbi të gjitha ta dëgjojmë dhe ta imitojmë në udhën e tij drejt lumturisë, drejt Dashurisë së pafund e të amshuar të Zotit. Kështu shkruan Papa Françesku në Letrën Apostolike “Candor lucis aeternae – Shkëlqim i jetës së amshuar”, botuar më 25 mars 2021, në Solemnitetin e Lajmërimit të Zotit e kushtuar atij, që quhet “poeti hyjnor”. Data nuk është e rastit: misteri i Mishërimit, që buron nga “Ja ku jam” e shën Marisë, është, në fakt, – shpjegon Papa – “qendra e vërtetë frymëzuese dhe bërthama thelbësore” e krejt “Komedisë Hyjnore”, e cila realizon “hyjnizimin”, ose “shkëmbimin e mrekullueshëm” ndërmjet Zotit, që “hyn në historinë tonë duke u mishëruar”, dhe njerëzimit, që “përfshihet në Zotin, tek i cili gjen lumturinë e vërtetë”.
E ndarë në nëntë paragrafe, Letra Apostolike hapet me një paraqitje të shkurtër të mendimit të Papëve të mëparshëm mbi Danten. Pastaj, Papa Françesku ndalet në jetën e Alighieri-t, duke e quajtur “paradigmë të gjendjes njerëzore” e duke nënvizuar “rëndësinë dhe pavdekshmërinë” e veprës së tij. Vërtet, ajo është “pjesë përbërëse e kulturës sonë – shkruan Papa – na çon në rrënjët e krishtera të Evropës dhe të Perëndimit, përfaqëson trashëgiminë e idealeve dhe të vlerave”, propozuar sot nga Kisha dhe shoqëria civile si “bazë e bashkëjetesës njerëzore”, në mënyrë që të jemi në gjendje “ta shohim njëri-tjetrin si vëllezër”.
Dy, boshtet e “Komedisë Hyjnore” – shpjegonte Papa Françesku – nga njëra anë, “dëshira, e shkruar në shpirtin njerëzor” dhe, nga ana tjetër, “lumnia, e cila jepet nga vizioni i Dashurisë, që është Zoti”. Prandaj, Dante është “profet i shpresës”: sepse me punën e tij, ai e nxit njerëzimin të çlirohet nga “pylli i errët” i mëkatit për të gjetur “rrugën e drejtë” e, për të arritur kështu, në “plotësinë e jetës në histori” dhe në “lumninë e amshuar të Zotit”. Udha e Dantes, “shtegtim” i vërtetë – thekson Ati i Shenjtë – është “realiste dhe e mundshme” për të gjithë, sepse “mëshira e Zotit na e jep gjithnjë mundësinë e ndryshimit e të kthesës”.
Papa i kushton një paragraf edhe Shën Françeskut, i cili në veprën e Dantes përshkruhet në “grupin e qashtër të të lumëve”. Ndërmjet Varfanjakut të Asizit dhe Poetit Suprem, Ati i Shenjtë sheh “një përkim të thellë”: vërtet, të dy iu drejtuan popullit, i pari, “duke shkuar mes njerëzve”, i dyti, duke zgjedhur të përdorë jo latinishten, por gjuhën popullore, “gjuhën e të gjithëve”. Gjithashtu, të dy ia hapën zemrën “bukurisë e vlerës” së Krijimit, pasqyrë e Krijuesit hyjnor. Artist gjenial, humanizmi i të cilit “mbetet akoma i vlefshëm dhe aktual”, Alighieri është edhe – pohon Papa Bergoglio – “pararendës i kulturës sonë multimediale”, sepse në veprën e tij, shkrihen “fjalët dhe imazhet, simbolet dhe tingujt”, duke formuar “një mesazh të vetëm”.
Duke lavdëruar, së fundi, mësuesit, që arrijnë ta “komunikojnë me pasion mesazhin dantesk dhe thesarin kulturor, fetar e moral” të veprës së tij, Françesku kërkon që kjo “trashëgimi” të mos mbetet e mbyllur në klasat e shkollës dhe të universitetit, por të bëhet e njohur dhe të përhapet falë impenjimit të bashkësive të krishtera dhe të shoqatave kulturore. U bëhet thirrje për këtë edhe artistëve: Françesku i inkurajon “t’i japin formë poezisë së Dantes në udhën e bukurisë”, në mënyrë që të përhapin “mesazhe paqeje, lirie dhe vëllazërimi”. Detyrë tejet e rëndësishme, në këtë çast historik, karakterizuar nga hije, degradim dhe nga mungesë besimi në të ardhmen, nënvizon Papa. Kryepoeti – përfundon Ati i Shenjtë Letrën e tij Apostolike – mund të “na ndihmojë të ecim me qetësi dhe guxim në shtegtimin e jetës dhe të fesë, derisa zemra jonë të gjejë paqen dhe gëzimin e vërtetë”, domethënë “dashurinë që lëviz diellin dhe yjet e tjera”.
R.SH. – Vatikan
Përgatiti: Albert Vataj
