Albert Vataj
  • DIJE
    • Figura të ndrituna
    • Kujtesë
    • Impresione
    • Traditë
    • Histori
  • KRIJIMTARI
    • Persiatje
    • Esse
    • Poezi
    • Prozë
    • Urtësi
  • LETËRSI
    • Autorë
    • Libra
    • Filozofi
    • Përshkrimore
    • Dashuri
  • ART
    • Pikturë
    • Muzikë
    • Qytetërim
    • Mitologji
    • Kritikë
  • SPEKTËR
    • Reportazh
    • Intervista
    • Psikologji
    • Profil
    • Forum
    • Eros
  • Kureshti
    • A e dini se?
    • Shëndetësi
    • Kuriozitete
    • Natyra
    • Nga jeta e korifejve
    • Shkencë
  • BLOG
No Result
View All Result
  • DIJE
    • Figura të ndrituna
    • Kujtesë
    • Impresione
    • Traditë
    • Histori
  • KRIJIMTARI
    • Persiatje
    • Esse
    • Poezi
    • Prozë
    • Urtësi
  • LETËRSI
    • Autorë
    • Libra
    • Filozofi
    • Përshkrimore
    • Dashuri
  • ART
    • Pikturë
    • Muzikë
    • Qytetërim
    • Mitologji
    • Kritikë
  • SPEKTËR
    • Reportazh
    • Intervista
    • Psikologji
    • Profil
    • Forum
    • Eros
  • Kureshti
    • A e dini se?
    • Shëndetësi
    • Kuriozitete
    • Natyra
    • Nga jeta e korifejve
    • Shkencë
  • BLOG
No Result
View All Result
Albert Vataj
No Result
View All Result
Home Libra

Midis kromozomit XX dhe XY, interseksualiteti dhe e vërteta e seksualitetit njerëzor që përfshin një spektër të rrëshqitshëm biologjik

December 9, 2016
in Libra, Shkencë
136
VIEWS
Share on FacebookShare on TwitterShare on Pinterest

Libri “Between XX and XY: Intersexuality and the myth of two seres” i autorit Gerald N. Callahan, në pjesën më të madhe merret me hulumtimin e të kuptuarit tonë të interseksualitetit, që nga fizikanët e Greqisë antike deri te neuroendokrinologët e sotëm.

 Libri “Between XX and XY: Intersexuality and the myth of two seres” i autorit Gerald N. Callahan“Jam i kënaqur me natyrën e egër dhe të lirë,” i kishte shkruar njëherë psikologu dhe filozofi William James një kolegu grindavec. “Më duket se e do fort dhe i qepësh pas kopshtit italian, ku të gjitha gjërat mbahen në dhomëza të ndara dhe duhet të ecësh nëpër një vijë të drejtë.”

Gjithmonë e kam admiruar mënyrën se si James ka sfiduar atë që ai e ka kuptuar si dogmë shkencore. Në këtë rast, ai ka ngritur një rebus me të cilin do të kacafytemi sot. Shkenca, me dashurinë e saj për klasifikim, përpiqet të imponojë një rregull të saktë në botën rreth nesh. Sidoqoftë, jeta në tokë është nga natyra e koklavitur, e çrregullt dhe, sipas fjalëve të James, ‘gotike gjithkund’.

Kjo perspektive Jamesiane e pushton librin e shkathët dhe përdëllyes të Gerald Callahan.

Argumenti i Callahan-it ngritët nga fakti se seksualiteti njerëzor përfshin një spektër të rrëshqitshëm biologjik. Këndvështrimi stereotip i dy sekseve – unë Tarzan, ti Jane – nuk është vetëm shabllon, por kufizon të kuptuarit dhe vlerësimin tonë për biologjinë tonë.

“Ne ende e shohim një boshllëk ku asgjë nuk ekziston,” shkruan Callahan, “një vegim që lëkundet mbi terrenin e nxehtë të seksit.” Ai pajtohet se ekziston një varg i karakteristikave seksuale që shtrihet nga Tarzani i fryrë me testosteron deri te ‘perfeksioni’ femëror stereotipik i Jane dhe të gjitha variacionet që qëndrojnë ndërmjet. “Në të vërtetë, ne të gjithë jemi interseksualë,” konkludon ai.

Modeli standard i zhvillimit njerëzor është ndërtuar në 46 kromozome, përfshirë dy që e determinojnë seksin: XX për femra, XY për meshkuj. Por, siç nxjerr në pah Callahan, jo gjithkush përfundon me 46XX apo 46XY.

Variacionet në spermë apo vezë, në përzierjen e qelizave të nënës dhe babait dhe në shpërndarjen e qelizave përcjellëse, mund të përziejnë supën gjenetike në rezultate alternative. Mundësitë, shkruan Callahan, “janë aq të mëdha dhe aq të ndryshme sikurse aromat e luleve: 45X; 47XXX; 48XXXX; 49XXXXX; 47XYY; 47XXY; 48XXXY; 49XXXXY; dhe 49XXXYY." Këto variacione janë të njohura për gjeneticistët – i pari në listë, për shembull, është i njohur si sindromi i Turner-it – por publiku i gjerë është ende ngulitur botën bardh e zi, XX/XY.

Një pjesë e madhe e librit të Callahan-it merret me hulumtimin e të kuptuarit tonë të interseksualitetit, që nga fizikanët e Greqisë antike deri te neuroendokrinologët e sotëm. Ai gjithashtu tundet në historitë e njerëzve që jetojnë në tensionin ndërmjet mashkullit klasik dhe tiparit femëror. “Vërtetë, mendoj se gjëja më e rëndësishme që dëshiroj të kuptojnë njerëzit për mua është se unë jam person,” thotë Kaliana, e cila është hermafrodite, në një fjalim të ashpër të zemërimit, hidhërimit dhe guximit.

Callahan, profesor i imunologjisë në Colorado State University, është një shkrimtar i përkryer dhe i gjithanshëm. Vepra e tij është paraqitur gjithkund që nga Nature deri te Southern Poetry Review. Si përfundim, libri ka një dhunti letrare tërheqëse, madje edhe përshkrimet e biologjisë komplekse. Nganjëherë afrohet me prozën vjollce, sikurse kur e përshkruan Los Angeles-in si vend të “palmave të buta të mpiksura në dritën e vajisur”, por për pjesën më të madhe gjuha është bukur e rafinuar.

A mendoj se rezultati është i zbutur mjaft për të ndryshuar mendjet e atyre që preferojnë modelin standard të seksualitetit? Jo aspak. Qëndrimet e tilla janë të nxjerra zakoni dhe besimi më shumë sesa nga logjika shkencore. Shpresoj, megjithatë, se kjo e shton forcën që na lëvizë drejt një perspektive më bujare.

Deborah Blum është profesoreshë e gazetarisë shkencore në University of Wisconsin-Madison dhe autore e librit “Sex on the Brain: The biological differences between men and women” (Penguin, 1998).

The New Scientist

Tags: “Between XX and XY: Intersexuality and the myth of two seres”ArtDijeEstetikeFemijeGerald N. CallahanHermafroitkromozomi XXKromozomi XYLibriNxenesSeksulitetiShkolleZbulim
Previous Post

Të vërtetat, dilemat dhe intrigat e mëdha të kasaphanës së Pearl Harbour

Next Post

“Intersex” apo “hermaphrodite”, gabimi i natyrës apo dimension i ri i kuptimsisë gjenetike të kromozomeve

Next Post

“Intersex” apo “hermaphrodite”, gabimi i natyrës apo dimension i ri i kuptimsisë gjenetike të kromozomeve

Albert Vataj

Albert Vataj

Ajo që bën dhe e ndjen është ajo që duhet. Mos u bëj rob i fatalizmit, nëse nuk do të lësh veten të bjerë në boshin e asgjësë. Nuk është e thënë se duhet të ecësh me hapa të shpejtë për të mbërritur diku, hapat e sigurt janë ata që të çojnë aty ku duhet dhe kur duhet të shkosh. Jepu me gjithë shpirt asaj që e do me gjithë zemër dhe do të shohësh se përveçse i pasur do të jesh dhe i lumtur. Ushqeje me dritë gjithçka që jeta ta kredh në terr dhe se bashkë me veten ke çliruar prej kësaj robëria edhe ata që sjellin farën e së mirës të vullnetet për të ndryshuar botën që na përket të gjithëve. Më mirë vdis duke u përpjekur se sa të zvarritesh duke u ankuar. Jeta është gjithçka që ti kërkon prej saj. Nuk ka forcë të hyjshme apo përkufizime që tregojnë udhën e së vërtetës, jetën e merituar, zotërimin e gjithçkasë që të përket. Kërko gjithçka tek vetja. Gjithçka që do është gjithnjë me ty. Mjafton të dish ta kërkosh dhe do të kesh gjithçka.
  • Trending
  • Comments
  • Latest

Fausti, Mefistofeli dhe Margarita, një tragjedi e bashkëjetimit të së mirës me të keqes, vuajtja pambarim

April 4, 2016

Çfarë është Dashuria? Thënie brilante nga njerëz të famshëm që kanë skalitur zjarret e pasionit në historinë e letërsisë

May 12, 2017

Ëndrrat e këqija, makthet, përse i shohim, mesazhet që na dërgojnë dhe a mund t’i shmangim?

April 4, 2016

“Plaku dhe deti”, dyluftimi i pabarabartë i mundësisë, sprova e fatit dhe guximit të njeriut për të sfiduar natyrën

May 4, 2017

Galaktika, Rruga e Qumështit përmban 160 miliardë planete

0

Spektakël dhe frikë nga balena 14 metra e gjate që peshon 30 ton

0

Amani, qyteti i bardhë mbi 18 kodra streha mbretërore e kryeqytetit jordanez

0

Lëvizja e bujshme që shkundullitën nga themelt shekullin XX në botën e muzikës

0

Maksim Gorki, djali i një zdrukthari që u bë një prej themeluesve të realizmit socialist rus

June 18, 2025
“Motra Tone” e Kolë Idromenos dhe “Shqiptarja” e Camille Corot, një përballje e bukurisë në dy pasqyrime të të njëjtave tipare

“Motra Tone” e Kolë Idromenos dhe “Shqiptarja” e Camille Corot, një përballje e bukurisë në dy pasqyrime të të njëjtave tipare

June 17, 2025
Mark Twain dhe Olivia Langdon, gruaja që ishte gjithçka për “fëmijën” me flokë të thinjur, që magjepsi botën me librat e tij

Mark Twain dhe Olivia Langdon, gruaja që ishte gjithçka për “fëmijën” me flokë të thinjur, që magjepsi botën me librat e tij

June 17, 2025
Cave di Cusa, aty ku mjeshtëria e lashtë sfidon edhe standardet moderne të prerjes së mermerit

Cave di Cusa, aty ku mjeshtëria e lashtë sfidon edhe standardet moderne të prerjes së mermerit

June 17, 2025
  • About
  • Advertise
  • Privacy & Policy
  • Contact

Copyright © 2020 Albert Vataj

No Result
View All Result
  • DIJE
    • Figura të ndrituna
    • Kujtesë
    • Impresione
    • Traditë
    • Histori
  • KRIJIMTARI
    • Persiatje
    • Esse
    • Poezi
    • Prozë
    • Urtësi
  • LETËRSI
    • Autorë
    • Libra
    • Filozofi
    • Përshkrimore
    • Dashuri
  • ART
    • Pikturë
    • Muzikë
    • Qytetërim
    • Mitologji
    • Kritikë
  • SPEKTËR
    • Reportazh
    • Intervista
    • Psikologji
    • Profil
    • Forum
    • Eros
  • Kureshti
    • A e dini se?
    • Shëndetësi
    • Kuriozitete
    • Natyra
    • Nga jeta e korifejve
    • Shkencë
  • BLOG

Copyright © 2020 Albert Vataj