Avni Delvina dhe grafika e përbindshme e shpirtit që çlirohet përmes çdo vijëzimi nga zgjedha e ngërthimit të gjëndjeve të trazimta.
“Skica me penë… rreth vitit 1997 më hypi një si çmenduri, kudo që isha mbaja një penë dhe një bllok vizatimi… qoftë edhe në tren vazhdoja vizatoja… Kjo çmenduri më zgjati nja dhjetë vjet… më pas u shërova dhe erdha në normalitet.”, kjo është ajo që shkruan në prezantimin e kësaj pune, Avni Delvina, një nga artistët më të veçantë të artit bashkëkohor shqiptar, i njohur për stilin e tij intensiv, ironik, filozofik dhe shpeshherë i përshkuar nga një lloj grotesku mendues, që përzien absurditetin me të vërtetën sociale… dhe me atë që është në vetvete art i përkatësisë identitare. Me gjas, gama krijuese e Avni Delvinës, plazmohet si e vetmja kurajo e ngulmët autenticiteti, që ka shënjuar në artin viziv shqiptar, një kapërcyell të qenësishëm estetik. Kjo jo vetëm në kohjen e “çmendurisë” së vizatimit, por në gjithë spektrin e vezullimit të tij krijues.
Ka artistë që krijojnë nga qetësia, dhe ka të tjerë që krijojnë nga trazimi, nga një trandie shkundullitëse e brendshme, nga një nevojë për të eksploduar përmes lojës së vijave, ngjyrave e simbolikë alegorike shprehëse. Avni Delvina i përket këtij grupi të dytë, atyre që për të reaguar zëshëm dhe shpirtshëm, në tashmëri të kohës së gjalljes dhe pulsit të vërshimt, nuk zgjedhin heshtjen, por shpërthimin krijues grafik.
Vepra e tij me penë, e realizuar rreth vitit 1997, është një dokument vizual i një periudhe ku nuk vizatohej për zbavitje, por për shpëtim shpirtëror. Ai e quan “çmenduri”, por brenda saj gjejmë një logjikë të thellë ekzistenciale, një përpjekje për të përkthyer kaosin e brendshëm dhe jashtëm në formë, vijë, strukturë.
Ky vizatim është më shumë se një kompozim surrealist, është një psikogramë e një epoke, një hartë e mendjes së njeriut që jeton në një vend në krizë dhe njëkohësisht në një vetvete të pashpjegueshme. Elementët që përbëjnë kompozicionin, format kubike që ngjajnë me blloqe betoni, grumbujt e shpimeve, si kërcënime ajrore, rruga që çon drejt një portali anonim, janë simbole të një ankthi kolektiv të përjetuar përmes shikimit të Delvinës.
Në këtë vepër nuk ka spektator të jashtëm, edhe ti je aty, i futur në labirintin e një mendjeje që nuk ndalon, në një botë ku gjithçka është e lëvizshme, agresive, shpesh e pakuptueshme. Mbi të gjitha, je përballë një artisti që nuk kërkon të pëlqehet, por të çlirohet, të thërrasë me zë të thekshëm qielli.
Kur Delvina thotë: “më pas u shërova…”, nuk është e qartë nëse ky shërim është një lirim apo një mbyllje. A është kthimi në normalitet një humbje e gjendjes krijuese? A është “çmenduria” çmimi i patjetërsueshëm për një vepër që të nxjerr nga vetja dhe të përplas përballë njeriut që je?
Si një ekogramë e ndërgjegjes së tensionuar, te kjo punë, çdo objekt është simbol, dhe çdo vijë është një krisje e fshehur në përvojën njerëzore, ai është aty, rrahje zemre dhe zgjim.
Si testament krijues i një shpirti, artisti nuk përdor penën për të vizatuar, por për të luftuar, për të bërtitur, për të mos heshtur.
Kjo është çmenduria e shenjtë e shpërfaqjes së brendshne, e pamëshirshme dhe e domosdoshme.
Dhe vepra e Delvinës e provon se arti nuk është gjë tjetër veçse kjo që ju kundroni, një formë e lartë e të mbijetuarit me stil.
Secili nga ne është një vijëzim në këtë kuadër, në këtë qasje për të ngjizur përmes fijeve të përjetimit, frymëmarrjen që shpërthen në krijim dhe ndërmendje nga apatia, në formë solemne të pranisë ekzistenciale.
Albert Vataj
