Albeert Vataj
Një artefakt i rrallë dhe rrëqethës nga kapitujt më të errët të historisë, ky instrument torture prej hekuri të farkëtuar, me shumë mundësi nga Spanja e shekullit të 18-të, u projektua posaçërisht për të shkaktuar dhimbje në duar. Në secilin skaj, ai mban dy kryqe të dallueshme Templare, duke shtuar një shtresë simbolike rrëqethëse, që ngre pyetje për lidhjen e dhunës me pushtetin shpirtëror dhe për përdorimin e simbolikës fetare si mjet legjitimues.
Me një gjatësi prej afërsisht 50 cm, ky objekt funksiononte nëpërmjet një litari të futur në vrima të posaçme në kllapat me majë. Kur litari tërhiqej dhe shtrëngohej, kllapat mbylleshin me forcë, duke shtypur dhe shkatërruar duart e viktimës. Dhimbja që shkaktonte ishte jo vetëm fizike, por edhe simbolike, një dëmtim i vetë mjetit të punës, të lutjes apo të rezistencës.
Brutal si në qëllim ashtu edhe në dizajn, ky mjet pasqyron metodat e ashpra të ndëshkimit të përdorura në Evropën mesjetare dhe të hershme moderne, një periudhë ku trupi përdorej si dëshmi dhe tortura si mjet për të “nxjerrë të vërtetën”. Edhe pse i shoqëruar me imazhet Templare, një rend që u shpërbë me dhunë në fillimshekullin XIV, prania e kryqeve në këtë objekt mund të ketë qenë më tepër një formë ringjalljeje simbolike ose një përpjekje për të evokuar autoritetin dhe frikën që rendi kishte mishëruar dikur.
Origjina dhe përdorimi i tij aktual mbeten të debatueshme midis historianëve, koleksionistëve dhe muzeologëve, por prania e tij në koleksione private apo ekspozita të specializuara e bën këtë objekt jo vetëm një dëshmi të teknologjisë së torturës, por edhe një pasqyrë të errët të përbashkëtës njerëzore – ku njeriu është i aftë të kthejë shpikjen në agoni, dhe shenjtërinë në justifikim të dhunës.
Ky objekt nuk është vetëm një dëshmi fizike, por edhe një kujtesë e ashpër se si forca, besimi dhe frika mund të ndërthuren në formën më ekstreme të kontrollit, në trupin e tjetrit.
