Helena e Trojës vjen nga Homeri si kulmimi i fatalizmit të bukurisë dhe tradhtisë. Ishte ajo bukuri emblematike, mbi të cilën rëndon jo vetëm fati i Trojës, rënia e një perandorie të madhe, por edhe fajësimi i ndjenjave.
Fenomeni i Helenës së Trojës është një shembull i thellë i tensionit ndërmjet idealizimit dhe anatemës së bukurisë së femrës në mitologjinë greke, literaturën antike, grishjen e mendimit filozofik dhe gjithëkohësinë e simbolikës që përfaqëson edhe në modernitet. Në këtë kontekst, Helena është një ideal i bukurisë femërore, e cila ndez një luftë të madhe dhe shkatërruese, duke bërë që figura e saj të ketë dy aspekte të kundërta: ajo është idealizuar dhe demonizuar njëkohësisht.
Helena, si “gruaja më e bukur në botë”, është një simbol i idealit të bukurisë, që kishte një ndikim të jashtëzakonshëm në shoqërinë antike. Në shumë aspekte, ajo është një imazh i përsosmërisë fizike dhe tërheqjes që zgjon dëshirën dhe pasionin, e kjo bukuri është ajo që ka pushtuar mendjet e burrave si Paris dhe Menelausi. Ajo është një “trofe” që nxit ambicie dhe konkurrencë mes burrave, dhe nga ky këndvështrim, bukuria e saj është e shenjtëruar dhe e lidhur ngushtë me konceptin e nderit dhe lavdisë. Helena, si ideal i femrës, është një simbol që reflekton normat dhe pritshmëritë e shoqërisë antike për femrat e bukura, të cilat shiheshin si pjesë e mundësive të statusit dhe fuqisë.
Nga ana tjetër, Helena është gjithashtu një figurë që është kritikuar dhe demonizuar për shkak të ndikimit të bukurisë së saj, e cila e çoi në shpërthimin e një lufte shkatërrimtare. Ajo shihet si shkaku i një tradhëtie dhe si pasojë e një vendimi të gabuar që dëmtoi të gjithë Trojën dhe Greqinë. Pasojat e luftës e bëjnë atë një simbol të rrezikshëm të bukurisë femërore që, për shkak të ndikimit të saj, reflekton dhimbje dhe shkatërrim.
Përmes kësaj dyanshmërie, miti i Helenës tregon një paradoks të thellë: bukuria femërore mund të idealizohet si një bekim, por gjithashtu mund të shihet si një mallkim që sjell pasoja katastrofike. Ky dualizëm e bën Helenën një figurë të mbushur me ngarkesë të dyfishtë, që reflekton perceptimet dhe frikën e shoqërisë antike ndaj fuqisë dhe ndikimit të femrave të bukura, duke e paraqitur bukurinë si një forcë që mund të ndërtojë ose të shkatërrojë.
Në një koncept modern, përtej lentes së antikitetit, lidhja mes bukurisë dhe tradhëtisë së Helenës mund të shihet më shumë si një bashkëjetesë komplekse sesa një bashkëfajësi. Ky këndvështrim modern përpiqet të depërtojë përtej interpretimeve tradicionale që kanë trajtuar Helenën si një objekt të pasivizuar ose si shkak i një pasioni destruktiv, për të shqyrtuar më thellë rolin e saj si individ që është pjesë e një dinamikë shoqërore dhe kulturore të ndërthurur.
Në këtë kuptim, bukuria e Helenës nuk është thjesht shkaku i një akti tradhtie, por është një faktor që bashkëjeton me të, duke i dhënë mundësinë dhe lëvizshmërinë për të marrë vendime që janë të komplikuara dhe të ngarkuara me pasojë. Kësisoj, mund të argumentohet se bukuria e saj është një atribut që është vlerësuar dhe përdorur për të krijuar marrëdhënie dhe për të manipuluar sistemet e pushtetit dhe statusit. Ajo mund të jetë një grua që, ndonëse e lidhur me ide të vjetra si objekt i dëshirës, është gjithashtu një individ që ndjek pasionet e saj dhe ka mundësi të ndërmarrë veprime të papritura, përfshirë tradhtinë. Kjo perspektivë moderniste e lejon Helenën të jetë një grua e fuqishme, e cila bashkëjeton me dy elemente: bukurinë dhe tradhtinë. Është një shenjë e lirisë dhe e tensioneve që shoqëritë moderne e përjetojnë me rolet gjinore dhe ndjenjat e fajit.
Nga një këndvështrim tjetër, mund të mendohet se tradhtia e Helenës është vetëm një pasojë e bukurisë së saj dhe ndjeshmërisë që ajo ka ndaj dëshirave të të tjerëve, por edhe ndaj pasioneve të veta. Në këtë dritë, ajo mund të shihet si një e “pashpresë” që është tërhequr nga kërkesat dhe pritshmëritë e shoqërisë dhe burrave rreth saj. Në këtë kuadër, bukuria e saj është një çështje fatkeqe, që e ka vendosur atë në një pozitë të pafuqishme, duke e bërë të “fajshme” për tradhtinë që ka ndodhur.
Në këtë kontekst, duke u larguar nga “fajësia” tradicionale me të cilin është ngarkuar Helena, ky fenomen mund të shërbejë si një reflektim mbi marrëdhëniet komplekse ndërmjet individëve, dëshirave dhe pasojave që krijohen nga normat shoqërore dhe presionet e jashtme. Në vend që të akuzohet për rënien e Trojës, Helena mund të shihet si një personazh që jeton në një botë ku bukuria dhe tradhtia janë të lidhura ngushtë me identitetin e saj, duke u bërë një metaforë për rolin e femrës në një shoqëri që shpesh e vendos atë në pozita të dyfishta.
Albert Vataj
