Ivan Turgenev ishte padyshim një nga shkrimtarët, romancierët dhe poetët më të njohur rus, edhe pse pati fatin e keq të ishte përballë titanëve rus të letërsisë botërore, të cilët i adhuroi, por që e eklipsuan ndjeshëm rrezatimin e diellit të tij krijues. Ai ishte një nga shkrimtarët kryesorë që luajti një rol të madh në popullarizimin e letërsisë ruse në perëndim. Ishte i vetmi romancier rus i epokës së tij që besohej se kishte një pikëpamje evropiane. Romani i tij ‘Etërit dhe Bijtë’ ishte një nga veprat e tij më të njohura. Konsiderohet gjithashtu si një nga romanet më të mirë të shekullit të 19-të. Të dy segmentet politike ruse të krahut të majtë dhe të djathtë nuk i besonin Turgenevit pasi e majta besonte se ai ishte shumë kritik ndaj revolucionarëve të rinj, ndërsa e djathta besonte se ai nuk ishte mjaftueshëm kritik. Shumica e veprave të tij portretizojnë një version realist të jetës së fshatarëve rusë. Ai ishte në gjendje të sillte shumë dashuri dhe shqetësim për tokën e tij të lindjes, Rusinë, nga bota perëndimore përmes shkrimeve të tij.
Novelisti rus, shkrimtari dhe dramaturgu rus Ivan Sergeyevich Turgenev (28 tetor 1818 – 3 shtator 1883) ishte autor i një pikë referimi në realizmin rus kur ai botoi përmbledhjen e tij të parë me tregime, Skicat e një sportisti, në vitin 1852 [të titulluar alternuar, Skica nga Albumi i një gjuetari dhe shënimet e një gjuetari]. Arritja e tij e dytë e madhe erdhi në 1862 me botimin e romanit të tij “Etërit dhe Bijtë”.
Ivan Turgenev nuk është aq popullor sa dikur – të paktën jo në Perëndim. Gustave Flaubert e konsideronte atë “mjeshtër”. “Sa më shumë të studioj, aq më shumë aftësia jote më lë të zbrazëta”, shkroi ai romancierit pak më të vjetër në vitin 1863. William Dean Howells shkroi në 1895 se jeta “më tregoi me ngjyra të ndryshme” pasi lexoi Turgenev. “Kush tjetër përveç Turgenev,” vazhdoi Howells, “e ndjeu ndonjëherë gjithë kuptimin e pasur dhe të trishtuar të ajrit të natës që hynte në dritaren e hapur, të zjarreve që digjen në errësirë në fushat e largëta?”
Siç edhe e theksuam më lart, e majta dhe e djathta ruse nuk i besuan atij pas botimit të “Etërve dhe Bijve” (1862). I pari mendonte se romani ishte shumë kritik ndaj revolucionarëve të rinj, dhe i dyti se nuk ishte mjaftueshëm kritik. Por romani e bëri atë për një kohë të shkurtër dekan të letërsisë ruse në sytë e Perëndimit – deri në publikimin e Krimi dhe Ndëshkimi i Dostojevskit (1866) dhe Lufta dhe Paqja e Tolstoit (1867). Kritikët dhe romancierët e shekullit të njëzetë, pas Henri Xhejmsit, e kanë parë atë kryesisht si një mjeshtër të portretit dhe një stilist të hollë, por i mungonte fuqia intelektuale. Xhejms preferoi Turgenev-in si Dostojevskin dhe Tolstoin, por duke e lavdëruar romancierin për delikatesën dhe nuancën e tij në kurriz të ideve të tij, ai e bëri atë thjesht një estet. James pohoi se portretet e Turgenevit të serfëve rusë në librin e tij të parë, Skica nga albumi i një gjuetari, për shembull, ishin superiore ndaj “Kabinës së Xha Tomit” të Harriet Beecher Stowe pikërisht sepse Turgenev e bën rastin e tij përmes “dëshmisë kumulative të një morie prekjesh të bukura”. Ka një jehonë të “prekjeve të bukura” të James në vërejtjen e Vladimir Nabokov se Turgenev nuk ishte “një shkrimtar i madh, por një shkrimtar i këndshëm”. Disa vjet më parë, A. N. Wilson, duke ndjekur Nabokovin, shkroi se Turgenevi mund të ketë qenë autori i disa “librave krejtësisht të këndshëm”, por atij i mungon fuqia as e Dostojevskit, as e Tolstoit.
Ivan Sergyevich Turgenev vinte nga një grup i vjetër i fisnikërisë ruse. Ai u lind në provincën e Orelit, e cila shtrihet më shumë se njëqind milje në jug të Moskës, më 28 tetor 1818. Edukimi i tij filloi nga mësuesit në shtëpi në rezidencën e madhe familjare në qytetin e Spask, dhe ai studioi më vonë në universitetet e Moskës, Shën Petersburgut dhe Berlin. Ndikimi i të fundit dhe i bashkatdhetarëve me të cilët shoqërohej atje, ishte shumë i madh; dhe kur u kthye në Moskë në vitin 1841, ai ishte ambicioz t’u mësonte Hegelin studentëve atje. Megjithatë, para se të rregullohej kjo, ai hyri në Ministrinë e Brendshme në Shën Petersburg. Ndërsa atje interesat e tij u kthyen gjithnjë e më shumë drejt letërsisë. Ai shkroi vargje dhe komedi, lexoi George Sand dhe njohu Dostojevskin dhe kritikun Bielinski. Nëna e tij, një grua tiranike me temperament të pazotërueshëm, ishte e etur që ai të bënte një karrierë të shkëlqyer zyrtare; kështu, kur ai dha dorëheqjen nga Ministria në vitin 1845, ajo e tregoi mosmiratimin e saj, duke i shkurtuar kompensimin dhe kështu e detyroi të mbante veten me profesionin që kishte zgjedhur.
Turgenev ishte një gjahtar entuziast; dhe ishin përvojat në pyjet e krahinës së tij të lindjes që siguruan materialin për “Skicat e një sportisti”, libri që i solli i pari reputacion. E para nga këto gazeta doli në vitin 1847, dhe në të njëjtin vit ai u largua nga Rusia me trenin e Pauline Viardot, një këngëtare dhe aktore, së cilës i ishte përkushtuar për tre ose katër vjet, me të cilën mbajti marrëdhënie për pjesën tjetër të jeta e tij. Për një ose dy vjet ai jetoi kryesisht në Paris ose në një shtëpi fshati në Courtavenel në Brie, që i përkiste zonjës Viardot; por në vitin 1850 u kthye në Rusi.
Përvojat e tij nuk ishin të tilla që ta shtynin atë të riatdhesohej përgjithmonë. Ai e gjeti Dostojevskin të dëbuar në Siberi dhe Bielinskin të vdekur; dhe veten nën dyshimin e qeverisë për shkak të popullaritetit të “Skicave të një sportisti”. Për lavdërimin e Gogolit, i cili sapo kishte vdekur, ai u arrestua dhe u burgos për një kohë të shkurtër dhe për dy vitet e ardhshme u mbajt nën vëzhgimin e policisë. Ai vazhdoi të shkruante dhe në kohën që mbyllja e Luftës së Krimesë bëri të mundur që ai të shkonte sërish në Evropën Perëndimore, ai u njoh si në krye të autorëve të gjallë rusë. Nëna e tij tashmë kishte vdekur, pronat i’u kaluan atij dhe me të ardhura rreth 5000 dollarë në vit, ai u bë një endacak. Ai kishte, ose imagjinonte se kishte një shëndet shumë të keq, dhe specialistët e shquar që ai konsultoi e dërguan atë nga një vendpushim në tjetrin, në Romë, Ishullin e Uajt, Soden dhe të ngjashme. Kur zonja Viardot u largua nga skena në 1864 dhe u vendos në Baden-Baden, ai e ndoqi atë dhe ndërtoi atje një shtëpi të vogël për vete. Ata u kthyen në Francë pas Luftës Franko-Prusiane dhe blenë një vilë në Bougival, afër Parisit, dhe kjo ishte shtëpia e tij për pjesën tjetër të jetës së tij. Këtu, më 3 shtator 1883, ai vdiq pas një deliri të gjatë për shkak të vuajtjes nga kanceri i palcës kurrizore. Trupi i tij u dërgua në Shën Petersburg dhe u varros me nderime kombëtare. Dy veprat e Turgenevit të përfshira në vëllimin aktual janë karakteristike në shqetësimin e tyre me çështjet sociale dhe politike dhe në rëndësinë në të dyja të heronjve që dështojnë në veprim. Turgenev nuk predikon asnjë doktrinë në romanet e tij, nuk ka ilaç për universin; por ai sheh qartë disa dobësi të karakterit rus dhe i ekspozon me çiltërsi absolute, por pa keqdashje. Ashtu siç ai jetoi jashtë vendit, librat e tij janë intensivisht rusë; megjithatë, nga romancierët e mëdhenj rusë, vetëm ai rivalizon mjeshtrit e Evropës Perëndimore në çështjen e formës. Në ekonominë e mjeteve, kondensimin, lumturinë e gjuhës dhe përsosmërinë e strukturës ai i kalon të gjithë bashkatdhetarët e tij; dhe “Baballarët dhe Fëmijët” dhe “A House of Gentlefolk” përfaqësojnë artin e tij madhështor dhe delikat në të mirën e tij.
Përgatiti: Albert Vataj
