Nga Albert Vataj
Në një qytet që duket se harrohej nga vetë harta, ku ditët fillonin me ngritje të ftohtë dhe përballje me urinë, dhe ku fatkeqësitë ishin si shtrëngime të padukshme mbi shpatullat e njerëzve, lindën dy jetë që do të rrëfeshin për guxim dhe qëndresë. Aty, mes gurëve të ashpër dhe pyjeve të heshtura të Apalasheve, Eleanor Hayes dhe Samuel Reed ndërtuan një botë të tyre, kaq të fortë, kaq të gjallë, sa dukej një mrekulli.
Eleanor lindi në vitin 1875, në një kasolle të vogël guri buzë kodrinave. I ati punonte si farkëtar dhe e ëma përgatiste ilaçe bimore. Fëmijëria e saj ishte një stërvitje e vazhdueshme e durimit, mbushje ujë, punë në kopësht, kujdes për vëllezërit e motrat gjatë sëmundjeve. Çdo ditë i mësonte forcën dhe aftësinë për të gjetur rrugë ku të tjerët shikonin vetëm mure të padukshme.
Samuel lindi dy vjet më vonë, në një luginë aty pranë. I ati ishte vrarë nga një aksident në pyje dhe ai dhe e ëma mbijetuan duke luftuar me çdo ditë. Samuel rrëzonte pemë, mbante trungje më të rënda se shumica e burrave të fshatit, dhe mësonte të lexonte nga gazetat e vjetra. Shkruante letra për fqinjët në këmbim të bukës apo lëng molle. Ai kishte ëndrra, por mbi të gjitha kishte nxjerrë disiplinën e mbijetesës nga eshtrat e tij.
Takimi i tyre ndodhi në moshën gjashtëmbëdhjetë vjeç, nën degët e një lisi të madh, ndërsa Eleanor çonte shportën me barishte te mjeku i fshatit, dhe Samuel mbante dru zjarri. Ai u pengua dhe përmbysi shportën. Ajo qeshi, një tingull i qartë dhe kumbues, dhe ai u trondit. Që nga ajo ditë, ata u bënë të pandashëm, jo fillimisht nga dashuria, por nga puna dhe vuajtja e përbashkët, nga një kuptim i heshtur se mund të mbështeteshin te njëri-tjetri në një botë që shpesh nuk falte.
Kur mbushën nëntëmbëdhjetë dhe njëzet e një vjeç, u martuan në kapelën e vogël të qytetit. Fustani i dasmës së Eleanor-it ishte qepur nga çarçafë të vjetër; kostumi i Samuelit ishte i përdorur. Por sytë e tyre ishin plot shpresë, shpresa ishte i vetmi luks që mund të përballonin.
Vitet e para ishin të pamëshirshme. Të mbjellat dështuan, përmbytjet shkulën fushat, epidemitë pushtuan luginën. Humbën fëmijën e parë nga pneumonia, dhe kabina e tyre e vogël u dogj një natë dimri. Por ata nuk u dorëzuan. Rindërtuan, mbollën fusha të reja dhe kursyen çfarë mundnin. Aty ku të tjerët shihnin dëshpërim, ata shihnin sfidë, dhe një arsye për të ecur përpara, së bashku.
Eleanor e transformonte mungesën në bukuri. Qepte batanije nga rroba të grisura, pjekte bukë nga drithërat e egra dhe përgatiste ilaçe që lehtësonin dhimbjet kur mjekët ishin larg. Samuel gjente mundësi në egërsinë e pyjeve, ngrinte kurthe për kafshët e egra, riparonte vegla, shkëmbenin mallra me tregtarët që kalonin. Së bashku, ishin një forcë e heshtur, ku secili i mbështeste dhuntitë e tjetrit.
Kur Eleanor mbushi tridhjetë e pesë vjeç, kishin pesë fëmijë dhe një fermë të vogël të hapur gur më gur në tokën e vështirë të luginës. Njerëzit vinin nga larg për të parë pemishten e tyre të lulëzuar, dhomën e ushqimeve të mbushur dhe shkollën e vogël që kishin ngritur për fëmijët e fshatit. Çdo njeri çuditej se si kishin mbijetuar dhe si kishin lulëzuar, kur kaq shumë të tjerë ishin thyer nga të ftohtit dhe uria.
Epidemia e vitit 1918 i goditi. Samuel u sëmur rëndë. Eleanor qëndroi pranë tij ditë e natë, e ushqente me lëngje, i vendoste kompresa të ftohta në ballë dhe i pëshpërite rrëfenja për malet dhe lumenjtë që i kishin rritur. Ai mbijetoi, i dobësuar, dhe që atë ditë ecën më ngadalë, qeshën më butë dhe vlerësuan çdo agim si një mrekulli.
Kur Eleanor mbushi pesëdhjetë vjeç, nisi të mbante një ditar. Atje shkruante jo vetëm për mbijetesën, por për dashurinë që i kishte kaluar mes stuhive, përmbytjeve, zjarreve dhe humbjeve. Shkruante për të qeshurën e Samuelit, aromën e bukës së sapopjekur, fidanishët e parë të pranverës. Shkruante për qëndrueshmërinë, durimin dhe heroizmin e heshtur të jetës së zakonshme.
Kur Eleanor u nda nga jeta htatëdhjetë e tetë vjeç dhe Samuel në tetëdhjetë e dy, ata lanë pas jo vetëm një fermë, por një trashëgimi të qëndrueshmërisë dhe guximit. Fëmijët e tyre vazhduan punën, nipërit e mbesat lexuan ditarët e Eleanor-it dhe mbetën të magjepsur nga aftësia e dy njerëzve të zakonshëm për të përballuar kaq shumë dhe për të mos u dorëzuar kurrë.
Ata nuk ishin të famshëm, nuk kërkuan njohje. Por historia e tyre jeton, sepse është reale, një tregim për dashurinë, qëndrueshmërinë dhe refuzimin e palëkundur për t’u dorëzuar. Ata mbijetuan, dashuruan dhe lanë pas një jetë që mund të frymëzojë çdo njeri të lodhur nga vështirësitë. Ishin njerëz të zakonshëm që u bënë të jashtëzakonshëm thjesht sepse kurrë nuk iu dorëzuan dëshpërimit.
