Nga Albert Vataj
Në një botë ku librat e biznesit prodhohen me ritmin e manualeve teknike, ku çdo titull premton “sekretet e suksesit” dhe “rrugën më të shkurtër drejt fitimit”, Bill Gates e përkufizon librin më të mirë të biznesit që ka lexuar ndonjëherë me një zgjedhje që shkon përtej manualeve praktike dhe sloganeve të shpejta: “Business Adventures” të John Brooks.
Ky libër, i botuar në vitin 1969, është më i vjetër se shumë nga drejtuesit modernë të kompanive teknologjike, por ai mbetet, sipas Gates, “libri më i mirë për biznesin që kam lexuar ndonjëherë”.
Ajo që e bën këtë vlerësim të veçantë nuk është vetëm përmbajtja e librit, por edhe mënyra se si ai iu zbulua Gates-it, përmes Warren Buffett-it, një tjetër ikonë e leximit dhe reflektimit mbi jetën ekonomike dhe njerëzore.
Në vitin 1991, kur Gates dhe Buffett u takuan për herë të parë, themeluesi i Microsoft-it e pyeti investitorin legjendar për librin e tij të preferuar në fushën e biznesit. Buffett nuk ngurroi asnjë sekondë: “Është Business Adventures, nga John Brooks,”, i tha ai. “Do të ta dërgoj kopjen time.”
Ky moment, që Gates e ka rrëfyer shpesh, u bë një pikë kthese në mënyrën si ai e konceptonte biznesin. Jo si matematikë e ftohtë kapitali, por si rrëfim njerëzor, një mozaik dështimesh, pasionesh, ambiciesh dhe karakteresh.
Në një postim të vitit 2014 në GatesNotes, ai kujton me admirim: “Më shumë se dy dekada pasi Warren ma huazoi, dhe më shumë se katër dekada pasi u botua për herë të parë, Business Adventures mbetet libri më i mirë i biznesit që kam lexuar ndonjëherë… John Brooks vazhdon të jetë autori im i preferuar i shkrimeve për biznesin.”
Në vend që të jetë një udhëzues për “si të bëhesh i suksesshëm”, libri i Brooks është një pasqyrë narrative mbi jetën korporative amerikane. Ai përfshin 12 rrëfime të gjata, shumica të botuara fillimisht në The New Yorker, që ndjekin ngjarje të njohura si:
• dështimin spektakolar të modelit Edsel të Ford Motor Company,
• ngritjen e shpejtë të Xerox,
• skandalet e mëdha në General Electric dhe Texas Gulf Sulphur,
• si dhe krizat e tregut financiar që tronditën Wall Street-in në vitet ‘60.
Ajo që e bën librin të pavdekshëm është mënyra si Brooks ndërton tregimin, ai nuk shkruan për bilance dhe shifra, por për njerëzit që qëndrojnë pas tyre, për vendimet e tyre, frikërat, sedrat, pasionet dhe dështimet. Ai e sheh biznesin si një formë të letërsisë së karakterit, ku çdo krizë është një provë morale dhe çdo sukses, një dilemë etike.
Bill Gates, në analizën e tij, thekson: “Sigurisht që shumë prej detajeve të biznesit kanë ndryshuar. Por thelbi nuk ka ndryshuar. Vështrimet e thella të Brooks mbi natyrën e biznesit janë po aq të vlefshme sot sa ishin atëherë.”
Në një kohë kur inovacioni teknologjik ka përmbysur strukturat klasike të tregut, libri i Brooks mbetet aktual sepse trajton atë që nuk ndryshon kurrë: natyrën njerëzore. Ai zbulon se çdo kompani, sado e madhe apo moderne, është po aq e brishtë sa njerëzit që e përbëjnë.
Në këtë kuptim, Business Adventures është një pasqyrë filozofike e kapitalizmit, jo vetëm për mënyrën se si fitohen paratë, por edhe për mënyrën se si merret përgjegjësi, si merren vendime dhe si mbahet etika përballë presionit të tregut.
Gates ka pranuar më vonë se, po të mund t’i jepte një këshillë vetes së tij të re, do të theksonte rëndësinë e inteligjencës emocionale dhe të aftësive të buta (soft skills) përballë thjesht inteligjencës analitike. Ai pranon se këtë mençuri e ka kuptuar vonë, ndoshta edhe falë leximeve si ato të Brooks, që e vendosin njeriun në qendër të çdo sistemi ekonomik.
Në fund të fundit, sukseset e qëndrueshme nuk ndërtohen vetëm mbi llogaritje të sakta, por mbi mirëkuptimin, empatinë dhe aftësinë për të lexuar njerëzit po aq sa tregjet.
Zakonet e përbashkëta të leximit të Gates dhe Buffett janë bërë tashmë pjesë e një legjende moderne të mençurisë bashkëkohore. Ata nuk lexojnë për t’u bindur, por për të kuptuar. Jo për t’u bërë më të pasur, por për t’u bërë më të mençur.
Në këtë kuptim, Business Adventures nuk është thjesht një libër për biznesin, por një meditim mbi natyrën njerëzore të ambicies, një kujtesë se çdo ndërmarrje, sado e madhe, është një histori njerëzore, me gjithë kompleksitetin, dobësitë dhe madhështinë e saj.
Në thelb, zgjedhja e Bill Gates për ta cilësuar Business Adventures si librin më të mirë që ka lexuar nuk ka të bëjë me teknikat e menaxhimit apo strategjitë e tregut, por me faktin se libri të mëson të shohësh biznesin si pjesë të njerëzores, një fushë ku vendimet ekonomike janë gjithmonë edhe vendime morale.
Kjo është arsyeja pse ky libër, ndonëse i shkruar më shumë se gjysmë shekulli më parë, mbetet aktual: sepse flet për njeriun në zemër të biznesit, jo vetëm për tregun në mendjen e tij.
Dhe ndoshta kjo është arsyeja pse Gates dhe Buffett, dy nga mendjet më të kthjellëta të kapitalizmit modern, ndajnë të njëjtën besim: që dituria nuk matet me shpejtësinë e fitimit, por me thellësinë e kuptimit.
