Në një botë të përmbytur me zhurmë, shpërqendrime dhe opinione, fjalët e Erich Fromm – një filozof dhe psikoanalist i shkëlqyer gjerman – ende arrijnë thellë në shpirtin njerëzor. Njohuritë e tij jo vetëm që ndriçojnë; ato shërojnë. Reflektimet e tij janë si një balsam për zemrat tona të shqetësuara.
Fromm na kujton diçka thelbësore: jeta juaj nuk është diçka që ju ndodh – është diçka që ju krijoni. Detyra juaj më e madhe është të bëheni ai që jeni vërtet. Jo ajo që të tjerët presin prej jush, jo ajo që shoqëria ju përcakton si, por realizimi i plotë i potencialit tuaj të brendshëm.
“Detyra kryesore në jetë është të lindësh veten.”
“Lumturia nuk është një dhuratë nga perënditë – është rezultat i produktivitetit të brendshëm.”
“Të duash do të thotë të kujdesesh, të investohesh në mënyrë aktive në rritjen dhe lumturinë e një personi tjetër – jo të qëndrosh duarkryq dhe të shikosh.”
Fromm na paralajmëron se shumë njerëz jetojnë jetë të paplotësuara jo sepse u janë mohuar mundësitë, por sepse nuk kanë zgjedhur kurrë vërtet. Ata notojnë, pezull midis frikës dhe inercisë. As të gjallë as të vdekur, ata e trajtojnë jetën si një barrë në vend të një aventure.
“Shumica e njerëzve nuk arrijnë të kuptojnë se pakënaqësia e tyre nuk buron nga ajo që kanë bërë, por nga ajo që nuk kanë guxuar kurrë të bëjnë.”
Po dashuria? Filozofia e Fromm-it depërton përmes iluzioneve të romantizuara.
Ai thotë:
“Dashuria e papjekur thotë: ‘Të dua sepse kam nevojë për ty.’
Dashuria e pjekur thotë: ‘Kam nevojë për ty sepse të dua.'”
“Nëse dua vërtet një person, i dua të gjithë njerëzit, botën, vetë jetën.”
“Të duash dikë do të thotë të gjesh veten tek ai – të mos humbasësh veten.”
Fromm na kujton se dashuria e vërtetë nuk është posedim, është krijim. Se vetmia është një kusht për lidhje të thellë. Se të jesh gjallë nuk do të thotë vetëm të ekzistosh, por të veprosh, të zgjedhësh, të bëhesh.
Ai na sfidon:
Kush je ti — përtej titullit tënd të punës, rolit tënd familjar apo pasurisë sate?
A po jeton sipas të vërtetës tënde apo pritjeve të të tjerëve?
“Nëse njerëzit nuk i kuptojnë zgjedhjet e tua — çfarë pastaj? Shqetësimi i tyre me lirinë tënde nuk është barra jote për ta mbajtur.”
Fromm na mëson se guximi për të qenë vetvetja është fillimi i gjithçkaje: dashurisë, kuptimit, gëzimit.
Le të ndalojmë së ekzistuari për gjithçka përveç vetes. Le të ndalojmë së kërkuari falje që u bëmë ata që ishim të destinuar të ishim.
Revolucioni më i rëndësishëm? Ai që ndodh brenda.
Përgatiti: Albert Vataj
