Nënë Tereza ishte një murgeshë katolike, themeluese e Urdhrit të Misionarëve të Bamirësisë, një organizatë që u shërben më të varfërve të popullsisë së botës. Një shqiptare, e lindur në Maqedoninë e sotme, ajo jetoi dhe punoi në Indi për gati shtatë dekada dhe u bë shtetase e atij vendi me pasion dhe devocion që tejkalon çdo shembull shërbestarie. Përkushtimi i saj për të ndihmuar komunitetet më të varfra dhe më të sëmura në Kalkuta i dha Nënë Terezës famë të gjerë dhe nderime të shumta, duke përfshirë Çmimin Nobel për Paqen të vitit 1979.
Fëmijëria dhe shpërngulja në Indi
Anjez Gonxhe Bojaxhiu që vonë mori emrin Nënë Tereza, u lind më 26 gusht 1910, në Shkup. Familja e saj ishte me prejardhje shqiptare. Baba, një tregtar i suksesshëm, vdiq kur ajo ishte vetëm 8 vjeç. Pas vdekjes së tij, familja vuajti financiarisht, por nëna e saj i futi Agnesit të ri rëndësinë e të bërit një jetë të krishterë dhe t’u shërbente njerëzve më pak me fat.
Në moshën 12-vjeçare, Anjez ndjeu për herë të parë një thirrje për t’u bërë murgeshë dhe për t’ia kushtuar jetën e saj Zotit. Ajo u largua nga shtëpia në moshën 18-vjeçare dhe u bashkua me Motrat e Loretos, një rend katolik irlandez me misione në Indi. Ajo mori trajnim pranë Dublinit, ku filloi të mësonte anglisht, përpara se të udhëtonte për në Kalkuta, Indi në fund të vitit 1928. Ajo bëri betimet e para si murgeshë në maj 1931 dhe mori një emër të ri: Tereza, sipas Shën Tereze e Lisieux. Në vitin 1937, kur bëri betimin e fundit, ajo u bë e njohur si Nënë Tereza.
“Thirrje brenda një thirrjeje”
Nga viti 1931 deri në vitin 1948, Nënë Tereza dha mësime për gjeografinë, historinë dhe katekizmin në shkollën e mesme të Shën Mërisë në Kalkuta. Ajo mësoi Bengalin dhe Hindin dhe përfundimisht u bë drejtoreshë e shkollës. Ajo gjithashtu vizitonte rregullisht lagjet e varfra të qytetit dhe pa se si vuajtjet u shtuan atje gjatë zisë shkatërruese të bukës në vitin 1943, e cila vrau qindra mijëra njerëz në provincën Bengal të Indisë.
Në shtator të vitit 1946, Nënë Tereza përjetoi atë që ajo e përshkroi si një “thirrje brenda një thirrjeje” ndërsa hipi në një tren brenda Indisë. Si përgjigje, ajo kërkoi dhe mori leje nga eprorët e saj për të lënë shkollën e manastirit dhe për të jetuar e punuar në lagjet e varfra mes banorëve më të sëmurë dhe më të varfër të qytetit. Me këtë lëvizje, Nënë Tereza filloi të vishte atë që do të bëhej markë e saj e veshjes: një sari të bardhë me një kufi blu, i adoptuar më vonë si zakon për murgeshat e tjera që punonin përkrah saj.
Urdhri i Misionarëve të Bamirësisë
Në vitin 1950, Nënë Tereza mori lejen nga Selia e Shenjtë për të themeluar urdhrin e saj, Misionarët e Bamirësisë. Qëllimi i urdhrit ishte të ndihmonte të varfërit gjatë kohës që jetonin mes tyre, duke ndarë përvojën e tyre dhe duke i trajtuar ata me dashamirësi, dhembshuri dhe ndjeshmëri, por kurrë mëshirë. Nënë Tereza dhe ata që iu bashkuan urdhrit të saj ndërtuan objekte të ndryshme si një shkollë në natyrë, banesa për fëmijët jetimë, shtëpi pleqsh për lebrozët dhe bujtina për pacientët me sëmundje terminale.
Urdhri i Nënë Terezës u zgjerua me kalimin e viteve për t’u shërbyer komuniteteve jashtë Kalkutës dhe në vitin 1965, mori lejen nga Papa Pali VI për t’u zgjeruar ndërkombëtarisht. Ajo hapi qendrën e saj të parë në Shtetet e Bashkuara në 1971 në qytetin e Nju Jorkut, dhe përfundimisht do të arrinte rreth 90 vende.
Ndërsa puna e saj fitoi famë ndërkombëtare, Nënë Terezës iu dhanë nderime, duke përfshirë Çmimin e Paqes Papa Gjon XXIII (1971) dhe Çmimin Nehru për promovimin e saj të paqes dhe mirëkuptimit ndërkombëtar (1972). Në vitin 1975, ajo u shfaq në kopertinën e revistës TIME dhe u quajt një nga “shenjtorët e gjallë” të botës.
Çmimi Nobel për Paqe dhe Kritikët
Në vitin 1979, Nënë Tereza u nderua me Çmimin Nobel për Paqen për atë që komiteti i çmimit e citoi si “punën e saj të ndërmarrë në luftën për të kapërcyer varfërinë dhe shqetësimin në botë, të cilat gjithashtu përbëjnë një kërcënim për paqen”. Në atë kohë, Misionarët e Bamirësisë përfshinin më shumë se 1,800 murgesha dhe 120,000 punëtorë laikë, që punonin në më shumë se 80 qendra në Indi dhe më shumë se 100 qendra të tjera ndërkombëtare. Një vit më pas, qeveria indiane i dha Nënë Terezës “Bharat Ratna”, nderimi më i lartë civil i vendit.
Pavarësisht nderimeve të shumta dhe famës e admirimit të gjerë, Nënë Tereza u bë gjithashtu një objektiv kritikash. Ajo kishte pikëpamje konservatore të vijës së ashpër kundër divorcit, kontracepsionit dhe abortit, si dhe pikëpamje shumë tradicionale për rolin e grave në shoqëri. Disa kritikë hedhin dyshime mbi nivelin e higjienës dhe kujdesit në disa prej objekteve të porosisë së saj; të tjerë e akuzuan atë se po përpiqej t’i konvertonte njerëzit që i shërbente në krishterim.
Shëndeti në rënie, vdekja dhe shenjtëria
Pasi pësoi një atak në zemër në vitin 1989, Nënë Tereza u përpoq të jepte dorëheqjen si kryetare e Misionarëve të Bamirësisë, por u kthye në atë zyrë me një votë gati unanime; ajo ishte e vetmja disidencë e saj. Në vitin 1997, përkeqësimi i shëndetit e detyroi të dilte në pension të përhershëm dhe urdhri zgjodhi një murgeshë me origjinë indiane, motrën Nirmala, për ta zëvendësuar atë. Nënë Tereza pësoi arrest kardiak dhe vdiq më 5 shtator 1997, në Kalkuta, vetëm disa ditë pas ditëlindjes së saj të 87-të.
Ndërsa bota mbante zi për vdekjen e Nënë Terezës, Papa Gjon Pali II nxori një dispensacion të veçantë për të përshpejtuar procesin e kanonizimit të saj, ose të bëhej shenjtore. Në vitin 2003, ai e lumnoi Nënë Terezën pasi një grua indiane ia atribuoi shërimin e saj nga kanceri në stomak ndërmjetësimit të Nënë Terezës, të cilën Vatikani e njohu si një mrekulli.
Dymbëdhjetë vjet më vonë, Selia e Shenjtë njohu një mrekulli të dytë, pasi një brazilian u shërua nga një infeksion i trurit kërcënues për jetën, pasi familja e tij iu lut Nënë Terezës. Në shtator 2016, Papa Françesku I e shpalli zyrtarisht Nënë Terezën shenjtore 19 vjet pas vdekjes së saj – një ritëm dukshëm i shpejtë për kohët moderne.
“Ajo e bëri zërin e saj të dëgjohet para fuqive të kësaj bote, në mënyrë që ata të mund të njohin fajin e tyre për krimin e varfërisë që krijuan,” tha Papa në ceremoninë e shenjtërimit, të mbajtur në sheshin e Shën Pjetrit në qytetin e Vatikanit .
Burimet
Nënë Tereza – Biografike. Çmimi Nobel .
Eric Pace, “Nënë Tereza, Shpresa e të Dëshpëruarve, Vdes në 87”. New York Times , 6 shtator 1997.
Kathryn Spink. Nënë Tereza: Biografi e plotë e autorizuar , (Harper Collins, 1997).
Elisabetta Povoledo, “Nënë Tereza është bërë shenjtore nga Papa Françesku”. New York Times , 3 shtator 2016.
Mallika Kapur dhe Sugam Pokharel, “‘Individ i trazuar:’ Nënë Tereza nuk është e shenjtë për kritikët e saj.” CNN , 4 shtator 2016.
NGA: REDAKTORËT E HISTORY.COM
PUBLIKUAR:26 SHKURT 2024
Përgatiti: Albert Vataj
