T.S. Eliot, fitues i çmimit Nobel në letërsi, shënjon për ndikimin e tij të thellë në drejtimin e poezisë moderne si poeti model i kohës sonë, poeti më i cituar dhe mishërimi i korrektësisë letrare në botën anglishtfolëse. Kur T. S. Eliot vdiq, shkroi Robert Giroux, “bota u bë një vend më i vogël”. Sigurisht poeti më imponues i kohës së tij, Elioti u nderua nga Igor Stravinsky “jo vetëm si një magjistar i madh i fjalëve, por si ruajtësi kryesor i gjuhës”.
Northrop Frye thjesht thotë: “Njohuria e plotë e Eliot-it është e detyrueshme për këdo që është i interesuar në letërsinë bashkëkohore. Nëse ai pëlqehet apo nuk pëlqehet, nuk ka rëndësi, por ai duhet lexuar.” Në vitin 1945 Eliot shkroi: “Një poet duhet të marrë si material gjuhën e tij ashtu siç flitet rreth tij”. Nga ana tjetër, detyra e poetit, siç theksoi Elioti në një leksion të vitit 1943, “është vetëm në mënyrë indirekte ndaj njerëzve: detyra e tij e drejtpërdrejtë është ndaj gjuhës së tij, së pari të ruajë, dhe së dyti të zgjerojë dhe përmirësojë”. Kështu ai hedh poshtë të ashtuquajturin “funksion social” të poezisë.
E vetmja “metodë”, shkroi dikur Eliot, është “të jesh shumë inteligjent”. Si rrjedhim, poezia e tij “ka të gjitha avantazhet e një zakoni shumë kritik të mendjes”, shkruan A. Alvarez; “Ka një ftohtësi në mes të përfshirjes; ai përdor tekste pikërisht për qëllimin e tij; ai nuk është i tërhequr. Prandaj është plotësia dhe paprekshmëria e poezive. Ajo që ai bën në to nuk mund të çohet më tej…. [ Dikush fiton përshtypjen se çdo gjë tek e cila do ta kthente vëmendjen, do ta performonte me të njëjtën dallim.
“Alvarez beson se “forca e inteligjencës së Eliot qëndron në trajnimin e saj; është produkt i një edukimi akademik krejtësisht ortodoks”. Por Jacques Maritain i tha një herë Marshall McLuhan se “Elioti njeh aq shumë filozofi dhe teologji sa nuk e kuptoj se si mund të shkruajë fare poezi.” Sidoqoftë, Eliot nuk e njohu kurrë një konflikt midis kërkimeve akademike dhe krijuese.
Për veprën e tij të hershme, Eliot ka thënë: “Forma në të cilën fillova të shkruaj, në vitin 1908 ose 1909, është nxjerrë drejtpërdrejt nga studimi i Laforgue së bashku me dramën e mëvonshme elizabetiane; dhe nuk njoh askënd që filloi pikërisht nga ajo.pikë.”
Diku tjetër ai tha: “Lloji i poezisë që më duhej, për të më mësuar përdorimin e zërit tim, nuk ekzistonte fare në anglisht; ajo gjendej vetëm në frëngjisht,” dhe Leonard Unger përfundon se, “për aq sa Eliot filloi nga pikëpamja e saktë, ishte ekskluzivisht dhe prerazi poezia e Laforgue”.
Në një masë më të vogël, ai u ndikua nga simbolistët e tjerë, nga poetët metafizikë, nga Donne, Dryden dhe Dante. “Vlerësimi i tij për Shekspirin,” shkruan Sir Herbert Read, “u nënshtrohej skrupujve të tij moralë ose fetarë”. Me Samuel Johnson, të cilin, sipas Sir Herbert, Eliot “e nderonte mbi të gjithë shkrimtarët e tjerë anglezë”, ai ndante “një besim te Zoti dhe frikën e vdekjes.
Thuhet se risitë që ai prezantoi – nuk janë më të habitshme se rishfaqja e idetë në poezi – janë asimiluar dhe janë bërë pjesë e atij rendi të mrekullueshëm, tani pak të ndryshuar, të veprave të padurueshme në anglisht”. Frank Kermode shton: “Eliot sigurisht ka shenjat e një lloji modern të madhështisë, ato intuita të dobishme të parregullsisë dhe kaosit, të vërtetën e dyqanit të fëlliqur me lecka dhe kocka. Megjithatë ne e kujtojmë atë si rendin që kremton. Me kalimin e viteve të hulumtohet implikimet e qëndrimeve të tij ndaj rendit, dhe është e dyshimtë nëse shumë njerëz të aftë ta kuptojnë atë tani kanë shumë simpati me pikëpamjet e tij. njeri i madh.” Dhe Scott-James ka thënë se Eliot “sjelli në poezi diçka që i nevojitej kësaj gjenerate: një gjuhë e lirë, e mprehtë, moderne; një formë metrike e freskët dhe elastike; mendim i rritur; dhe një imagjinatë e vetëdijshme për atë që është befasuese dhe e tmerrshme. në jetën moderne dhe në të gjithë jetën. Ai ka bërë më shumë se çdo poet tjetër [bashkëkohor] anglez për ta bërë këtë epokë të vetëdijshme për veten dhe, duke qenë i vetëdijshëm, i frikësuar”.
Hulumtimi bazohet në: librin e Peter Arckroyd “T.S Eliot: An Imperfect Life”
Përgatiti: Albert Vataj
