Hermafroditi ka qenë një subjekt i shpeshtë i frymëzimit krijues, por ikonike mbetet, Hermafroditit të fjetur , një statujë nga epoka helenistike, kopje e së cilës shfaqen në Palazzo Massimo Alle Terme , në Galerinë Borghese në Romë , në Galerinë Uffizi në Firence (Dhoma 38 e njohur si ” i Hermafroditit”, në Muzeun e Luvrit në Paris dhe Muzeun e Arteve të Bukura në Lille.
Ishte, skulptori i talentuar, mjeshtri i detajeve, Gian Lorenzo Bernini, ai që hermafroditit i bëri jastëkun dhe dyshekun, duke plotësuar kuadrin e këtij miti në vitin 1620. Duke e risjellë këtë trill klasik të mitologjisë më të gjallë se Ovidi arriti ta bënte, më njerëzor dhe më shprehës, më joshës dhe më tundues.
Nga mbrapa, Hermafroditi tregon një trup me hir dhe linja femërore, nga ana tjetër, shikuesi sheh veçantinë anatomike të personazhit. Zonja Charlotte Townshend, e cila e pa atë në mesin e shekullit të 18-të, e përshkroi atë si “çifti i vetëm i lumtur që kam takuar ndonjëherë”, ndoshta duke aluduar me faktin më ngjethës dhe më të vërtetëse, se dy partner mund të jenë të gatshëm të na tregojnë lumturinë e tyre vetëm duke qenë të burgosur në një trup.
Përfaqësimet e hermafroditit janë të përhapura në pikturat mitologjike me lëndë erotike të çmuara nga shoqëria romake dhe të zbuluara në shekullin e 18 -të në qytetet e Vesuvius, veçanërisht në Pompei. Kabineti Sekret i Muzeut Kombëtar Arkeologjik të Napolit ruan pesë: Hermafrodite (Inv. 9224), Pan dhe Hermafrodite (Inv. 27700), Satir i Vjetër dhe Hermafrodit (Inv. 27875), Satyr dhe Hermaphrodite ( Inv. për t’u bashkuar me Hermafroditin (inv. 110878).
Siç dihet Hermafroditi (në greqishten e vjetër Ἑρμαφρόδιτος / Hermaphróditos ) është një personazh nga mitologjia greke, Nëna e saj është Afërdita dhe babai është Hermesi. Emri i tij u përdor për të krijuar termin hermafroditizëm, i cili i referohet kombinimit të karakteristikave të të dy gjinive në njësi anatomike njerëzore.
Fillimisht një formë mashkullore e Afërditës, që quhej Aphroditos, e cila adhurohej si hyjni në Qipro. Forma e emrit Hermaphróditos daton që nga përshkrimi i Afërditës si një hermes dhe fillimisht do të thotë vetëm “hermesi i Afërditës”. Emri i tij është dokumentuar për herë të parë në literaturë në Personazhet e Teofrastit .
Por është koha për të treguar historinë e këtij të riu, të cilën na e transmeton Ovidi, që e tregon në metamorfoza.
I riu është i bukur, është rreth 15 vjeç, në fytyrën e së cilës fshiheshin tiparet e të dy prindërve nga i cili mori edhe emrin e tij, të që Ovidi e zbulon vetëm në fund të tregimit. .
Miti na dëshmon se Hermafroditi u rrit nga Naiadët, dhe sapo mbushi moshën 15 vjeç, u kthye në vendlindjen e tij. I pëlqente të endej nëpër pyje, të zbulonte toka të panjohura. Kur mbërriti në Caria, në territorin e Halicarnassus, hasi një pellg me ujë shumë të pastër, ku jetonte një nimfë e quajtur Salamacia.
Salamacia teksa mbledh lule sheh djalin e bukur të Afërditës në pranverë dhe u magjeps prej tij.
Takimi mes të dyve vë në lëvizje një zinxhir të papritur ngjarjesh, që e sheh Nimfën të dashurohet në çast me të riun.
E prekur nga natyra e saj joserioze, vajza mundohet ta joshë me fjalë poetike, por pa sukses, ajo ndërmerr veprime e emocionuar, por… nga papërvoja e djalit që di vetëm të skuqet deri tek përparimet e vajzës, nuk përmbushet synimi i saj.
Djali e refuzon dhe për të shpëtuar nga kaq shumë tundim dhe joshje hidhet në pellg, por vajza e ndjek dhe edhe ajo hidhet në ujë, pason një sherr, djali e refuzon, por vajza e re e përqafon dhe e puth duke i drejtuar perëndive një lutje, që të mos ndahemi kurrë prej tij.
Por në mënyrë të pabesueshme perënditë i përgjigjen lutjes, dhe… trupat e ndërthurur në luftë bashkohen së bashku dhe marrin një pamje të vetme: një formë e dyfishtë, as grua as burrë dhe megjithatë të ngjashme me të dyja përkatësitë gjinore.
Krijesa e re është shkrirja e dy sekseve në një, dhe, sikur të dalë nga pellgu i riu, emri i të cilit më në fund zbulohet Ovid: Hermafroditi, pasi ka hyrë në ujë si burrë, del gjysmë burrë, gjysmë grua.
Mitologjia ashtu sikurse arti arrijnë të sjellin në jetë jo tamam një trill, por të sintetizojnë në mënyrë filozofike një lumturi të dy partnerëve përmes një trupi të vetëm, dhe është gruaja ajo që vendos, është hiri i saj ai që dominon, është ajo përmes së cilës dhe për të cilën dashuria burgos, skllavërin, për të qenë hyjnore si në mitologji, në art, edhe në guximin e atyre që besojnë te kjo mrekulli.
Albert Vataj
