Autorët e famshëm janë të famshëm edhe për rutinat e tyre të përditshme, ndonjëherë të egra, zakonisht obsesive, pa ndryshim të veçantë. Pas dritës së vezullimit të tyre ne kurrë nuk kemi guxuar të shohim. Gati diçka mistike fshihet, ndoshta jo tamam si në anën e errët të hënës, por gjithsesi në atë zakonshmëri, që “guxon” t’i zbresë hyjnitë nga froni për t’i bërë ata sa të zakonshëm aq dhe njerëzor. Sepse ata nuk vinin nga planet tjetër, apo nga një realitet paralel. Jetonin mes njerëzve dhe me njerëz. Ishin të zakonshëm në të jashtëzakonshmen e talentit dhe punës së tyre. Por padyshim zakoni më i çuditshëm nga të gjithë vjen nga Friedrich Schiller, i transmetuar nga miku i tij Goethe:
Gëte kishte shkuar për vizitë te shtëpia e Shilerit dhe, pasi zbuloi se shoku i tij ishte jashtë, vendosi të priste që ai të kthehej. Në vend që të humbiste ca çaste të lira, poeti produktiv u ul në tryezën e Shilerit për të hedhur në letër disa shënime, duke shfrytëzuar skrivaninë e mkiut të tij. Ndërsa ai po shkruante një erë e keqe e çuditshme e shtyu Gëten të ndalonte. Disi, një erë shtypëse kishte depërtuar në dhomë.
Gëte e ndoqi erën deri në origjinën e saj, e cila në fakt ishte pikërisht aty ku ai u ul. Ai buronte nga një sirtar në tavolinën e Shilerit. Gëte u përkul, hapi sirtarin dhe gjeti një grumbull me mollë të kalbura. Era ishte aq mbresëlënëse sa ai u bë i lehtë. Ai shkoi te dritarja dhe thithi disa doza të mira ajri të pastër. Goethe ishte natyrshëm kurioz për koshin e plehrave të mikut të tij, megjithëse gruaja e Shilerit, Charlotte, mund të ofronte vetëm të vërtetën e çuditshme, sipas së cilës, Shileri i kishte lënë qëllimisht mollët të prisheshin. Aroma, disi, e frymëzoi atë dhe sipas bashkëshortes së tij, ai “nuk mund të jetonte apo punonte pa këtë kudërbim ngacmues”.
Një hipotezë gjysmë-shkencore qaset të ofrojë arseyn se pse Shiler joshej nga kudërbimi i mollëve të kalbura. Sipas ekspertëve, nëse lihet të kalbet mjaftueshëm, biomasa e zbërthyer, si mollët, prodhon gaz metan. Megjithëse metani nuk është toksik, ai mund të zhvendosë oksigjenin në një hapësirë të mbyllur – si, të themi, një obsesive, strofulla e vogël e shkrimtarit. Dhe përfundimisht mund të përbëjë rrezik asfiksimi nëse zhvendosja e kësaj biomase ajri është e pamenaxhuar. Megjithatë, në doza të vogla, mund të shkaktojë marramendje, atë ndjenjë të këndshme gati-gati të dehjes që njeriu merr kur është nën kontrollin e frymëzimit krijues. Patjetër që na mbetet ta hamendësojmë se është e mundur, pra, që mollët e kalbura ishin më shumë se një stimul i çuditshëm nuhatës për Shilerin dhe në fakt kishin një efekt biologjik në gjendjen e tij mendore.
Përgatiti: Albert Vataj
