Nga Albert Vataj
Për Kenneth Clark, John Ruskin “…ishte karakter i magjepsjes dhe kompleksitetit të madh… përbërë nga kontradikta; inteligjencë dhe marrëzi, puritanizëm dhe një sensualitet i rafinuar; egoizëm dhe bujari ekstreme…”. Ruskin mendoi se ishte themelore të krijosh lidhje midis të gjitha lëndëve dhe disiplinave – për shembull, shkencës dhe fesë; natyra dhe arti. Në një farë mënyre ai gjithnjë mund ta shihte tërë figurën. Leo Tolstoy ka cituar se Ruskin ishte: “një nga ata burra të rrallë që mendojnë me zemrat e tyre”. Ai ishte gjithashtu një nga Viktorianët më të mëdhenj. Gama e interesave dhe arritjeve të tij ishin dhe mbeten befasuese.
Ruskin besonte në fuqinë e artit për të transformuar jetën e njerëzve të shtypur më shumë nga analfabetizmi vizual, sesa nga kushtet e këqija materiale. Dëshira e tij pasionante ishte të hapte sytë e njerëzve drejt bukurive të lira që i rrethojnë – perëndimi i diellit, drita e tenderit të agimit, pendët e ylbertë, kristalet natyrore spektakolare, gjethet jeshile kundër qiellit blu, retë, gjallëria e arkitekturës gotike dhe stoli. Besimi i tij ishte: “Nuk ka pasuri, por jetë”.
Ai e shikonte artin si një shprehje të moralit, duke identifikuar artin ‘e mirë’ me arkitekturën mesjetare – konkretisht gotik, kur vepra më e mirë prodhohej nga zejtarë që ishin të nderuar dhe anëtarë të përgjegjshëm të një komuniteti në vetvete jo skllav ndaj vlerave korruptive dhe materialiste. Kjo u simbolizua nga lufta epike e Shën Gjergjit me Dragoin [e Kapitalizmit]. Arti nuk ishte thjesht argëtim për Ruskin. Arti i tij ishte gjithmonë i qëllimshëm, integral i të menduarit të tij për të gjitha lëndët. Ai vizualizoi idetë e tij. Ai mendoi vizualisht. Ai i përpunoi idetë e tij përmes vizatimit. Ai e urrente trendin në rritje drejt specializimit dhe nuk pranoi të ndajë një zonë interesi dhe përfshirjeje nga të tjerët. Për Ruskin, spekulimet për parimet varen nga vëzhgimi i veçantive.
John Ruskin (8 shkurt 1819 – 20 janar 1900) ishte kritiku kryesor i artit anglez i epokës Victoriane. Ai shkroi mbi lëndë të ndryshme si gjeologjia, arkitektura, mitet, ornitologjia, letërsia, arsimi, botanika dhe ekonomia politike.
Stilet e tij të shkrimit dhe format letrare ishin po aq të larmishme. Ai shkruajti ese dhe traktate, poezi dhe ligjërata, udhëzues udhëtimesh dhe manuale, letra dhe madje një përrallë. Ai gjithashtu bëri skica të hollësishme dhe piktura të gurëve, bimëve, zogjve, peizazheve, dhe strukturave arkitekturore dhe zbukurimeve.
Stili i hollësishëm që karakterizoi shkrimin e tij të hershëm mbi artin i dha rrugë në kohë, gjuhës më të thjeshtë të krijuar për të komunikuar idetë e tij në mënyrë më efektive. Në të gjithë shkrimet e tij, ai theksoi lidhjet midis natyrës, artit dhe shoqërisë.
Ai ishte jashtëzakonisht me ndikim në gjysmën e fundit të shekullit XIX dhe deri në Luftën e Parë Botërore. Pas një periudhe rënie relative, reputacioni i tij është përmirësuar në mënyrë të qëndrueshme që nga vitet 1960 me botimin e studimeve të shumta akademike të punës së tij. Sot, idetë dhe shqetësimet e tij njihen gjerësisht se kanë parashikuar interes në ambientalizëm, qëndrueshmëri dhe zeje.
Ruskin së pari erdhi në vëmendjen e gjerë me vëllimin e parë të Modern Painters (1843), një ese e zgjeruar në mbrojtje të veprës së JMW Turner në të cilën ai argumentoi se roli kryesor i artistit është “e vërteta për natyrën”. Nga vitet 1850, ai kryesoi Pre-Raphaelites, të cilët ishin të ndikuar nga idetë e tij. Puna e tij përqendrohej gjithnjë e më shumë në çështje sociale dhe politike. Në këtë të Fundit (1860, 1862) shënoi ndryshimin e theksit. Në 1869, Ruskin u bë profesori i parë Slade i Arteve të Bukura në Universitetin e Oksfordit, ku themeloi Shkollën Ruskin të Vizatimit. Në 1871, ai filloi “letrat e tij mujore për punëtorët e Britanisë së Madhe”, botuar nën titullin Fors Clavigera (1871-1884). Gjatë kësaj pune të ndërlikuar dhe thellësisht personale, ai zhvilloi parimet në themel të shoqërisë së tij ideale. Si rezultat, ai themeloi Guildin e Shën Gjergjit, një organizatë që ndikon edhe sot.
Një kritik arti, gjeolog, botanist, alpinist, teoricien arkitekture dhe reformator shoqëror, ndoshta edhe revolucionar, John Ruskin shikon me intensitet të trazuar nga një portret me bojëra uji që daton nga kur ai ishte në prag të humbjes së mendjes. Gjysma e fytyrës së tij është në hije, tjetra në rrezet e diellit malor. Sytë e tij me gjelbër blu shikojnë pothuajse shumë me ngulm. Ka diçka të gabuar pas tyre, ndoshta. Një vit më pas, gjatë Krishtëlindjes të vitit 1876 në Venecian e tij të dashur, Ruskin do të fillonte të gremisej në kurthin e halucinacioneve. Përkeqësimet do të pasonin dhe ai përfundimisht u tërhoq nga bota. Iku, vdiq artistikisht, u fashit, u shua për të mbetur gjallë me një frymëmarrje që i jepte oksigjen por nuk i rikthente normalitetin, rijetimin, rikthimin në botën e artit. Për të do të kujdesej i vetmi njeri që ju gjend pranë, babai i tij, tregtar vere, derikur u kujdes për në shtëpi një trashëgimi të shëndetshme nga babai i tij tregtar i verës, deri më 20 janar të vitit 1900.
