Qortimet e vjeshtës

E shihja çdo mëngjes, kur shkoja në shkollë.

Gjithmmonë në të njajten skutë, e njajta fytyrë zeshkane, e mblueme me lesh të gjatë, që lëshonte ngandonjëherë vezullime t’argjandta.

Vuejtjet ma tepër se koha, kishin lanë në faqet e tij të vrazhda gjurmë të thella, të shumta.

Kujdeset e përditshme, të zakonshme, të vazhdueshme, kishin përftue fije të shpeshta të bardha në flokët e pakrehun.

Në verë shiste pemë. Në dimën gështeja të pjekme.

Të gjithë fëmijët e lagjes e njihshin. Kur shkojshin në shkollë, u ndalshin ke skuta e ngushtë për me ble gështeja.

Nganjiherë ndonji kalama i thoshte diçka në vesh. Atë ditë nana nuk i kishte dhanë të holla.

Burri tundte kryet e lodhun prej mendimeve.

Dhe vente buzën në gaz.

Atë buzë të thame qi rrallë kishte qesh.

Fëmija mbushte xhepin me gështeja dhe u largonte i gëzuem.

Dhe gështejëpjekësi drejtonte shpinën e kërrysun prej lodhjeve kondent për gëzimin që shkaktonte.

***

Kur afrohej vera, atij i binte nji hije mjerimi.

I vinte keq që u largojshin blesat e tij të vegjël.

Paret e humbuna?

Jo!

Ai copën e mjerë të bukës dhe të djathit për vete dhe për fëmijët (se kishte dy fëmijë të bukur, të bukur si prandvera) e fitonte edhe tue u shitë të mëdhenjve pemë.

Por diçka ndiente metë, kur nuk shihte buzëqeshjet e kalamajve, që shkojshin me u mbyllë në muret e rrebta të shkollës, kur nuk digjonte zanet e gëzueshme të tyne.

Ai i shikonte ato fytyra engjëllore, ai digjonte ato zane të argjandta dhe i përfytyrohej kënaqësi kujtimesh të ngahershme që zgjohen papritmas, zane të dashuna i flitshin me ambëlsi në mëshehtësinë e shpirtit të tij të mbyllun.

***

Fëmijët diftojshin shumë sende për atë.

Kishte pasë dikur nji fëmijë, nji kërthi të njomë dashunie, që me zanet e veta të gëzueshme binte lumtuni në shtëpinë e gështejëpjekësit (pse kishte pasë edhe ai nji shtëpi).

Nji ditë engjëlli kishte lanë babën dhe nanën.

Nji jehonë vaji kishte përshkue qetësinë e shtëpisë së vorfën.

Prandvera a artë që shkimet e pakohë …

Rreze e mekët drite që daravitet në mjerim …

Ledhatime të pafajshme dashnie, që këputen rreptësisht …

Mbas disa ditësh grumbulli i njerëzve që kishte marrë kërthinin, kishte kthye …

Kishte marr me vete edhe nanën e smutë.

Mizori e pangopshme e gjaksore dhambëqitun!

Ma vonë nji grumbull tjetër njerëzish me armë dhe rrobe të njillojta, kishte qitë nga shtëpia, me pak rraqe mbas krahi, burrin e mjeruem.

Ai kishte mbetë i vetëm, tmerrisht i vetëm, me dy fëmijët e lig dhe me mjerimin e vet.

Nji ditë, kur po merrje gështejat e zakonshme, vërejta diçka që më çuditi.

Gështejëpjekësi kishte mbulue gjoksit e vet leshatak me nji rrobe të vjetrueme.

Ishte të ftohtë, të ftohtë kërcëllues nandori.

Ishte mëngjes, mëngjes i rrebtë.

Binte borë e bardhë virgjënore, që flokë-flokë lëshonte mjerimin mbi kolibet e unjëta, dhe gëzim mbi pallatet e ndritshme …

Ishte dimën.

Kur më dha gështejat, burri u kollit. Fëtyra i mori nji ngjyrë të zjarrtë. Për nji çast vrulli u ul dhe përnjiherë njeriu u zverdh … Shikoi dy fëmijët që po andrrojshin qetësisht mbi dërrasat e vjetrueme të arkava të prishuna.

Dhe psherëtini.

Unë kuptova.

Binte borë. Ishte të ftohtë.

Mbas asaj dite ai u kollit shpesh. Zhurma e vrullshme e sëmundjes grise e ndaloi shpeshherë prej punës.

Burri vërente trishtueshëm fëmijët dhe vente dorën në gjoks.

Nji ditë nuk e pashë ma.

Fëmijët, që blejshin gështeja u mjeruen.

***

Nji mbramje vjeshte këthejshe në shpi.

Erë e rrebtë e furishme frynte nga veriu.

Binte shi, shi i ngritë. Tetori që shtin dridhjet në zemër.

Nën nji strehë gjysmë të shkatërrueme, strukë në pallton e vjetër.

Pashë nji burrë të këputun.

Kryet e thimë i mbështetej mbi gjoksin e ngushtë.

Në kocat e prehnit të tij pushojshin dy krena të vegjël.

U afrova.

Gështejëpjekësi me dy kërthijtë!

Flejshin tue u dridhë.

Por nji ndijesë e çuditshme më urdhënoi mos me e prishë atë qetësi mjerimi.

Dhe unë u largova i poshtënuem, kur vërejta rrobet e mija të ngrohta.

U largova me nji premtim dhe me nji dënim në zemrën time.

Dënova shoqninë njerëzore, premtova …

Ishte mbramje vjeshte. Binte shi. Frynte erë.

Qemal Stafa