Nga Albert Vataj
Shumë përfytyrime kanë endur atë çfarë përfaqëson prekjen qiellore – shkasin e një përshkimi drithërimash drite që vibron në havanin e dimensioneve të ndërmjetme, aty ku jetët tona dhe krijuesit përplasen e gërshetohen në një frymë. Kjo zbraztësi që shugullon, ky amshim që mbush kraharoret e shpirtrave të etur, gjithnjë është kërkuar të ravijëzohet me figura, me imazhe jetësore, me pëshpërima pulsimesh që lypin ritmin e vet brenda nesh. Dhe ja ku shfaqen, si një shndritje e bekimit hyjnor, kerubinët e Rafaelit, fëmijë engjëllorë, të ngjizur si vetëtima të pafajësisë mbi horizontet e galaksive.
Në praninë e tyre, ne gjejmë vetveten të përkundur nga ndjenja më delikate, një ëndje e thyeshme, por qëndruese, një brishtësi që kërkon të lidhet me fijet e dritës dhe të na ngrejë lart drejt gjendjeve të hyjshme. Engjëjt, të përjetuar përmes artit, bëhen udhërrëfyesit tanë të dëshirës për të shkuar përtej, për të prekur të paprekshmen. Falë talentit të mjeshtrave si Rafaeli, ne kemi pasur fatin të prekim këtë botë të epërme, të cilën edhe pse nuk e jetojmë, e njohim si një pjesë të pandashme të dëshirave dhe mallëngjimeve tona më të thella. Kerubinët mbeten një magjepsje e përhershme që ushqen shpirtin.
Edhe pas pesëshekujsh, ëndrra e këtyre engjëjve nuk është tretur. Ngulmëtia e vështrimit të tyre mbetet po aq depërtuese, brishtësia e qëndrimit të tyre po aq e dlirë e ngasëse, duke na ofruar një kungim estetik e shpirtëror. Ata janë ndoshta engjëjt më të hyjshëm që kanë ngacmuar andjen e njeriut ndër shekuj, engjëjt që kanë mbetur në kujtesën e artit si gjurmë të përjetshme të pafajësisë.
Si asnjë vepër tjetër arti, Sistine Madonna e Rafaelit në Dresden ka ndezur imagjinatën e gjermanëve, duke i bashkuar ose duke i ndarë ata në debatin rreth artit dhe fesë… Vazhdimisht, kjo pikturë është cilësuar si ‘më e larta midis pikturave të botës’ dhe i është dhënë epiteti ‘hyjnor’, jo vetëm sepse paraqet një fëmijë hyjnor si idealin më të lartë të artit.
Ata nuk janë një pikturë më vete, por një fragment i shkëputur nga një vepër e pakrahasueshme: “Sistine Madonna” (1513–1514), kryevepra e Rafael Urbinos (1483–1520), e porositur nga Papa Julius II si një akt devocioni. Megjithatë, kjo copëz e vogël e mrekullisë së Rilindjes ka marrë jetë të vetën, duke u shndërruar në një ikonë universale, në një imazh që ka shoqëruar njerëzimin për më shumë se 500 vjet.
Në vështrimin e tyre të kthjellët, që qëndron midis lodhjes dhe ëndjes, midis ëndrrës dhe ndërgjegjes, njeriu sheh një pasqyrim të vetvetes: brishtësinë e shpirtit që druhet nga drita dhe, njëkohësisht, e kërkon atë me zjarr. Ç’nuk është thënë e shkruar për këta engjëj që qëndrojnë mbi parvaz, mes qiejve dhe tokës, të pafajshëm, të heshtur, por gjithnjë dëshmitarë të mallëngjimit tonë për të pranuar Zotin dhe për të gjetur tek dëlirësia e tyre një strehë për shpirtin e etur.
