Në një nga ato fotografi që nuk i përket vetëm arkivit të kolonializmit, por ndërgjegjes së historisë së shkelur dhe qëndresës së pashuar, shfaqet Teenminnie, një nënë e popullit Ngarrindjeri, e përjetësuar në vitet 1870 nga objektivi i Samuel White Sweet.
E mbështjellë me një mantel lëkure posumi, e ngarkuar me fëmijën në shpinë, ajo nuk është thjesht një figurë e heshtur brenda një kornize të vjetër; ajo është vetë gjuhë, vetë qëndresë, vetë tokë.
Ky imazh, që ruhet sot në Bibliotekën Shtetërore të Viktorias, është një ftesë për të dëgjuar të pathënat, për të parë me sytë e një nënë që, ndonëse e përballur me dhunën sistemike të kolonizimit, nuk ka lejuar që kujtesa, përkatësia dhe dashuria të nëpërkëmbeshin. Teenminnie nuk është një subjekt i një dokumentimi antropologjik; ajo është dëshmi e gjallë se kultura nuk shuhet me mjete perandorake. Ajo nuk është as viktimë, as siluetë romantike e një bote që po zbehej, por një gur themeli i ruajtjes së një trashëgimie që vazhdon të frymojë.
Manteli i lëkurës së posumit që ajo vesh nuk është vetëm veshje: është kod, është përqafim i tokës, është kujtim i brezave, është mbrojtje nga harresa. Në këtë mantel, në këtë fëmijë që mbart, në këtë qëndrim dinjitoz, më shumë se çdo fjalë, më shumë se çdo histori zyrtare, qëndron një kujtesë që nuk ka pranuar të fshihet. E as të negociojë për ekzistencën e saj.
Teenminnie, me atë shikim të palëkundur, kalon përmes kornizës dhe kohës, dhe na vështron edhe sot, si një shëmbëlltyrë e amësisë që nuk nënshtrohet, e identitetit që nuk zbehet dhe e një lidhjeje me tokën që nuk pranon të shkelet. Ajo është poetikja e të vërtetës, që del në pah përtej kornizave të antropologjisë koloniale, si një akt i heshtur, por tronditës i vetëpranimit.
Ky portret është një testament i pashkruar, një udhëtim në përmasat më të thella të dinjitetit njerëzor. Dhe në të, ne gjejmë një thirrje të qartë: kultura nuk është një relike, ajo është frymëmarrje. Dhe ajo frymëmarrje, e mishëruar nga Teenminnie, vazhdon të na mësojë sesi të mbijetojmë pa u shkëputur nga rrënjët, edhe kur gjithçka rreth nesh përpiqet të na rrënojë.
Përgatiti: Albert Vataj
