Nga Albert Vataj
Keni dëgjuar për takimet me hyjnitë. Letërsia klasike i ka përndjekur ato si ëndrra të pamundura, i ka idealizuar me fjalë që kërkojnë ta kapërcejnë tokësoren dhe ta shndërrojnë njeriun në dëshmitar të së mbinatyrshmes. Ka ndërtuar Olimpe prej metaforash, ka vendosur perëndi mbi re, ka kërkuar t’i japë formë asaj ndjenje rrëqethëse që lind kur realja dhe imagjinarja preken. Por ndonjëherë, pa zhurmë, pa mitologji të shpallur, pa emra hyjnish, takimi ndodh.
Në Qafë Thore, në këtë prag të lartë ku rruga ndalet përpara se të zbresë drejt Thethit, natyra ka ngritur një skenë që i përket një kohe më të thellë se historia. Trungje pemësh, të prerë nga jeta por jo nga kujtesa, janë shndërruar në frone. Jo frone pushteti, por frone qëndrimi, meditimi, përballjeje. Ato nuk presin mbretër; presin njeriun që guxon të heshtë.
Këtu, lartësia nuk është vetëm fizike. Ajo është një gjendje e mendjes. Malet përballë shfaqen si një kohë e ngurtësuar, si mendime të përjetshme që nuk kanë nevojë të artikulohen. Kreshtat prekin qiellin me një dinjitet të heshtur, ndërsa retë kalojnë si ide të pastra, pa pretendim, pa ngut. Drita zbret mbi shpate jo për të sunduar, por për të përqafuar. Gjithçka këtu flet pa zë.
Stolat-frone, të rreshtuara si një këshill i lashtë, i ngjajnë një amfiteatri antik, ku shfaqja nuk luhet për sytë, por për shpirtin. Ulesh aty dhe kupton se nuk je spektator. Je pjesë e ritit. Bota poshtë zvogëlohet, zhurma humbet, ndërsa mendimi ngjitet, bëhet më i kthjellët, më i zhveshur nga tepricat. Qafë Thore shndërrohet në një pikëtakim ndërmjetbotësh: mes tokës dhe qiellit, mes asaj që je dhe asaj që mund të jesh.
Si çdo qafë mali, edhe kjo është vend vendimesh të padukshme. Aty ku trupi ndalon, nis rruga e brendshme. Dhe Thethi, që pret më poshtë, nuk është thjesht një destinacion gjeografik. Është një premtim i heshtur: se pas çdo ngjitjeje të lodhshme, ekziston një hapësirë ku njeriu mund të zbresë më i thjeshtë, më i çliruar, më i vërtetë me veten.
Kjo pamje nuk kërkon të zotërohet. Nuk pranon konsumim. Ajo kërkon dëgjim. Dhe në heshtjen e saj alpine, të mëson se lartësitë nuk maten me metra, por me qartësinë që fiton shpirti kur më në fund ndalon së nxituari.
Këto janë fronet e “Perëndive”. Jo atyre që banojnë në vargjet e magjishme të mitologjisë klasike, por atyre që pikojnë nga qielli i hireve të bukurisë shqiptare, nga një natyrë që nuk ka nevojë për emra për të qenë hyjnore.
Nëse doni të përjetoni veten në fronin e një perëndie, jo për të sunduar, por për të kuptuar, ngjituni atje lart, në Qafë Thore. Uluni mbi këta trungje pemësh që vijnë nga mote të largëta. Ndjeni si vërshojnë brenda jush qiejt që ato pemë kanë parë, stuhitë që kanë përballuar, jetët që kanë qarkulluar në fibrat e tyre. Aty do të kuptoni se natyra nuk është dekor: ajo është kujtesë, mësim dhe thirrje. Dhe ju, për një çast të rrallë, do të ndiheni jo mbi botën, por në pajtim me të.
