Nga Albert Vataj
Për breza me radhë, gratë që formësuan universin intelektual të Carl Gustav Jung-ut u lanë në hijen e tij, të ngurosura në kujtesën historike si fusnota të një gjeniu mashkullor. Vetëm në dekadat e fundit, emrat e Emma Jung, Toni Wolff dhe Sabina Spielrein kanë filluar të ndriçojnë me dritën që meritojnë, si mendimtare të jashtëzakonshme, gra të cilat me punën, intuitën, dhimbjen dhe vizionin e tyre bënë të mundur atë që sot njihet si psikologjia analitike. Ato nuk qenë thjesht pranë Jung-ut; ato qenë pjesë e pandarë e rrugës së tij krijuese.
Emma Jung, bashkëshortja e tij, ishte shumë më tepër se figura e zakonshme e gruas së heshtur, që mban barrën familjare në sfond, ndërsa burri ndërton karrierën. Ajo ishte një mendje e kultivuar në mitologji, simbolikë dhe psiken femërore, territore që akademia patriarkale i shpërfillte. Studimi i saj për legjendën e Graalit mbetet i vlefshëm sot, dhe qasja e saj ndaj botës së brendshme të gruas i dha Jung-ut shtysë dhe perspektivë, të cilat ai shpesh i integronte si pjesë të mendimit të vet. Emma ishte bashkudhëtare intelektuale, një shtyllë e heshtur dhe e pakredituar e një mendimtarie të re.
Toni Wolff, bashkëpunëtorja e ngushtë dhe partnerja emocionale e Jung-ut për gati katër dekada, qe një prej teoricieneve më të trazuara dhe më të thella të kohës së saj. Ajo ndërtoi sistemin e katër arketipeve femërore, Nëna, Amazonë, Hetaira dhe Gruaja Mediale, një sintezë brilante që mbetet e rëndësishme në psikologjinë moderne, në studimet gjinore dhe në terapinë jungiane. Toni ishte mendja e lirë, e aftë të zhytej në territore të pavetëdijes ku edhe vetë Jung-u, herë pas here, ndalej me hezitim. Ajo nuk ishte muza që inspirohet; ajo ishte hartografja që vizaton kufijtë e së panjohurës.
Sabina Spielrein, për shumë kohë reduktuar gabimisht në figurën e “pacientes problematike”, ishte në fakt një ndër zërat më të guximshëm të psikanalizës së hershme. Ajo artikuloi ide mbi shkatërrimin si parim krijues, mbi dinamiken e pavetëdijes dhe transformimit, teori që më vonë u bënë gur themeli në mendimin jungian dhe që shpesh iu atribuohen vetëm atij. Spielrein solli një mendje të mprehtë, një ndjeshmëri të rrallë dhe një guxim etik që e dallonin në një ambient ku gratë duhej të luftonin për çdo fjalë të thënë, për çdo tekst të botuar, për çdo hapësirë të fituar në profesion.
Këto gra nuk kanë qenë orbitë rreth një planeti qendror, por yje më vete, të shkëlqyeshëm, që formuan një galaktikë të re të mendimit psikologjik. Ato përballuan paragjykimet e kohës, strukturat kufizuese të një disipline të dominuar nga burrat, përjashtimin sistematik dhe tabutë e pashpallura të një bote akademike që shpesh i përdorte, por rrallë i pranonte. Megjithatë, ato krijuan hapësira, lanë gjurmë dhe ofruan ide, pa të cilat historia e psikologjisë do të ishte më e varfër, më e cunguar dhe më pak njerëzore.
Rivlerësimi i tyre sot nuk është vetëm një korrigjim i vonuar i padrejtësive historike; është një kujtesë e fuqishme se sa shumë gra kanë kontribuar në ndërtimin e botës intelektuale, duke mbetur të padukshme jo për shkak të mungesës së vlerës, por për shkak të mungesës së pranimit. Duke rikthyer në qendër Emma Jung, Toni Wolff dhe Sabina Spielrein, ne nuk shohim vetëm çfarë është humbur, por çfarë gratë kanë qenë gjithmonë të afta të sjellin: hapësira të reja dijesh, përmbysje paradigmesh, dhe një dritë të re mbi shpirtin njerëzor.
Ky rikthim është, në njëfarë mënyre, një akt drejtësie; por më shumë se kaq, është një thirrje që na kujton se mendimi nuk është kurrë i vetëm, por gjithnjë ndërtohet në marrëdhënie, dhe shpesh, janë zërat më të heshtur që kanë folur më thellë.
