Ajo e la karrierën e gazetarisë për ta bërë Hemingway-n një legjendar letrar. Ai shkroi veprat e tij më të mëdha në shtëpinë që ajo ndërtoi për të.
Pastaj e zëvendësoi.
Paris, 1925. Pauline Pfeiffer ishte 30 vjeç dhe nuk kishte nevojë për një burrë.
Ajo ishte gazetare mode për Vogue, një nga të paktat gra me një punë prestigjioze gazetarie në vitet ’20. Ajo vinte nga një familje e pasur (xhaxhai i saj zotëronte një pasuri në industrinë farmaceutike). Ishte katolike, e arsimuar, e sofistikuar, e aftë të fliste rrjedhshëm frëngjisht.
Ajo kishte apartamentin e saj në Paris. Karrierën e saj. Jetën e saj.
Pastaj takoi Ernest Hemingway-n në një darkë, dhe gjithçka ndryshoi.
Hemingway ishte 26 vjeç, i martuar me gruan e tij të parë, Hadley, dhe i panjohur.
Kishte botuar një libër të vogël me tregime. Ishte i varfër, jetonte në një apartament të vogël parizien me Hadley-n dhe djalin e tyre të porsalindur, dhe mezi mbijetonte si gazetar i pavarur.
Por ai kishte karizëm. Një lloj vetëbesimi të rrezikshëm. Ato përzierjet e talentit dhe arrogancës që të bindin se do arrish larg.
Pauline u tërhoq menjëherë. Jo sepse ai ishte i suksesshëm, nuk ishte. Por sepse ai ishte i uritur. I etur. Ambicioz. Dhe ajo pa gjeniun përpara se bota ta shihte.
Afera nisi ngadalë. Nën zë. Pa bujë.
Pauline u bë fillimisht mike me Hadley-n. Vizitonte apartamentin e tyre, sillte dhurata për foshnjën, ofronte ndihmë me punët e shtëpisë. U pozicionua si mike e familjes.
Por kur ishte vetëm me Ernestin, diçka tjetër ndodhte. Biseda intelektuale që zgjatnin me orë të tëra. Flirte të maskuara si debate letrare. Vështrime të gjata nëpër tavolina darkash.
Hadley e vuri re. Por çfarë mund të thoshte? Pauline ishte mikja e saj. Ernest betohej se s’po ndodhte asgjë.
Në vitin 1926, kishte filluar të ndodhte.
Ernest e la Hadley-n në gusht 1926.
E shkatërroi. Ajo e kishte mbështetur për vite, i kishte shtypur dorëshkrimet, kishte besuar në të kur askush tjetër nuk besonte, kishte jetuar në varfëri që ai të mund të shkruante.
Tani, pikërisht kur suksesi po trokiste, ai po e linte për një grua më të pasur dhe më të sofistikuar.
Pauline u martua me Ernestin në maj 1927, vetëm nëntë muaj pas divorcit. U martuan nga një prift katolik, Pauline e kishte bindur Ernestin të konvertohej në katolicizëm.
Ajo ishte tashmë zonja Hemingway. Roli që e kishte ndjekur me aq kujdes.
Dhe menjëherë nisi të ndërtonte perandorinë e tij.
Paratë e familjes së Pauline-s ndryshuan gjithçka. Papritur Ernest nuk duhej të shqetësohej më për qiranë apo për vaktet e ditës. Mund të përqendrohej tërësisht te shkrimi.
Ajo bleu një shtëpi për ta në Key West, Florida, një ndërtesë koloniale spanjolle në Whitehead Street. U bë strehë e tij e shkrimit.
Ajo i ndërtoi një studio në oborr. Të qetë. Të izoluar. Një vend ku mund të punonte pa u shqetësuar.
Ajo menaxhonte gjithçka: financat, korrespondencat, detyrimet shoqërore, personelin e shtëpisë. E çliroi nga çdo shqetësim praktik, që ai të mund të shkruante.
Dhe ai shkroi.
Midis viteve 1927 dhe 1940, vite kur ishte i martuar me Pauline, Hemingway prodhoi veprat e tij më të mëdha:
• A Farewell to Arms (1929) – romani i tij i madh i parë
• Death in the Afternoon (1932)
• Green Hills of Africa (1935)
• To Have and Have Not (1937)
• For Whom the Bell Tolls (1940) – kryevepra e tij
Pauline ishte aty për gjithçka. Lexonte dorëshkrimet. Jepte sugjerime redaktuese. Menaxhonte çështjet e tij profesionale.
Ajo lindi dy djem: Patrick (1928) dhe Gregory (1931). Drejtonte shtëpinë. Luante rolin e gruas së përkushtuar në mbrëmje letrare, qeshte me shakatë e tij, mbështeste gjeninë e tij.
Por gjeniu kurrë nuk ngopet.
Ndërsa fama e Hemingway-t rritej, po ashtu dhe egoja e tij. Dhe oreksat e tij.
Nisi të udhëtonte më shpesh, gjueti në Afrikë, raporta nga lufta në Spanjë. Pauline mbetej në shtëpi me fëmijët, menaxhonte gjithçka, priste kthimin e tij.
Kur kthehej, ishte tjetër njeri. I shqetësuar. Pinonte më shumë. Provokonte sherre.
Ajo bukuri karakteri që e kishte magjepsur dikur, tani kthehej në armë kundër saj. Ai kritikonte pamjen e saj, fajin e saj katolik, “paratë borgjeze” të familjes së saj (po ato para që kishin financuar stilin e tij të jetës).
Pastaj, në vitin 1936, ai shkoi në Spanjë për të raportuar Luftën Civile.
Atje takoi Martha Gellhorn, një korrespondente lufte 28-vjeçare, bjonde, e bukur, e paepur, ambicioze.
Gjithçka që Pauline nuk ishte më. Ose më saktë, gjithçka që Pauline kishte pushuar së qeni pasi u bë “zonja Hemingway”.
Modeli u përsërit saktësisht.
Martha u bë mike me Pauline. Vizitonte shtëpinë e tyre në Key West. Luante rolin e mikes së pafajshme.
Por kur Pauline nuk ishte aty, Martha dhe Ernest ishin të pandashëm.
Pauline e dinte. Si mund të mos e dinte? Ajo vetë kishte luajtur këtë rol me Hadley-n një dekadë më parë.
Xhelozia e copëtoi. Por çfarë mund të thoshte? Nëse e përballej, do të dukej si grua xheloze dhe kontrolluese. Nëse e pranonte, do ta humbiste gjithsesi.
Në vitin 1939, Ernest bëri zgjedhjen e tij.
E la Pauline-n për Martha-n. Divorci u finalizua në nëntor 1940, muaji i publikimit të For Whom the Bell Tolls.
Romani i tij më i madh, shkruar gjatë martesës me Pauline, u botua ndërsa ai po e linte për një tjetër grua.
Ironia ishte mizore.
Pas divorcit, Pauline qëndroi në Key West.
E mbajti shtëpinë në Whitehead Street, shtëpinë që ajo kishte blerë, shtëpinë ku ai kishte shkruar veprat e tij më të mira.
Ajo rriti Patrick-un dhe Gregory-n vetëm. Ernest tashmë ishte në safari me Martha-n, pastaj duke raportuar Luftën e Dytë Botërore, pastaj duke u zhvendosur në Kubë.
Ai dërgonte para për fëmijët, por rrallë i vizitonte. Kur vinte, vizitat ishin të ftohta, të shkurtra, të vështira. Njeriu që ajo kishte dashur ishte bërë i panjohur.
Pauline e shikoi nga larg jetën e Ernestit: martesën me Martha-n (që zgjati gjashtë vjet, deri sa edhe ajo u zëvendësua), pastaj martesën me Mary Welsh, gruan e tij të katërt dhe të fundit.
Pauline Pfeiffer Hemingway vdiq në vitin 1951 në moshën 56 vjeçare.
Shkaku: komplikime gjatë një procedure kirurgjikale. U gjet e pavetëdijshme në shtëpinë e saj në Los Angeles dhe vdiq pak orë më vonë.
Ernest ishte në Kubë kur mori lajmin. Sipas biografëve, u shkatërrua, ose të paktën kështu tha.
Në funeralin e saj nuk shkoi. Ishte “shumë e dhimbshme”, u justifikua.
Por ja çfarë është më tronditëse:
Para se të vdiste, Pauline po përpiqej të ringjallte karrierën e saj të shkrimit. Karrierën e gazetarisë që kishte braktisur në vitin 1927 për t’u bërë zonja Hemingway.
Ajo u kishte propozuar artikuj revistave. Kishte marrë kurse shkrimi. Kishte filluar një roman.
Gjatë gjithë atyre viteve që menaxhonte karrierën e tij, që redaktonte punën e tij, që ndërtonte emrin e tij, ajo kishte varrosur ambiciet e saj.
Tani, në të pesëdhjetat, e divorcuar dhe e vetmuar, po përpiqej të rikthente shkrimtarën që dikur kishte qenë.
Vdiq para se ta mbaronte romanin. Para se dikush ta merrte sërish seriozisht si shkrimtare.
Sepse kjo ndodh kur e sakrifikon identitetin tënd për gjeninë e dikujt tjetër.
Pauline nuk ishte viktimë, ajo i bëri zgjedhjet e saj me vetëdije. Ajo ndoqi një burrë të martuar. Përdori pasurinë për ta fituar. Pranoi rolin e gruas mbështetëse.
Por ato zgjedhje kishin një kosto: karrierën e saj, pavarësinë e saj, lumturinë e saj.
Ajo i dha Ernest Hemingway-t themelet që i duheshin për t’u bërë legjendë letrare. Sigurinë financiare. Stabilitetin e shtëpisë. Partneritetin redaktues.
Dhe kur nuk i duhej më, kur donte aventurë mbi stabilitetin, pasion mbi partneritetin—ai e hodhi tutje.
Sot, turistët vizitojnë Shtëpinë e Hemingway-t në Key West.
Shikojnë studion e tij të shkrimit. Librat e tij. Trofetë e gjuetisë në Afrikë. Macet me gjashtë gishta (pasardhës të maces së tij).
Por ajo shtëpi? E bleu Pauline. E mobiloi Pauline. E menaxhoi Pauline ndërsa ai udhëtonte, pinte, shkruante dhe tradhtonte.
Duhet të quhej Shtëpia Pfeiffer-Hemingway.
Por historia mban mend atë. Jo atë.
Pauline Pfeiffer Hemingway: lindur më 22 korrik 1895. Vdiq më 1 tetor 1951.
Gazetare e Vogue-s që hoqi dorë nga karriera për ta bërë Ernest Hemingway-n legjendë.
Që bleu shtëpinë ku ai shkroi kryeveprat e tij.
Që rriti djemtë e tij ndërsa ai ndiqte gra të tjera.
Që vdiq duke u përpjekur të rikthente shkrimtaren që dikur ishte.
Gruaja e dytë e Hemingway-t.
Gruaja midis Hadley dhe Martha-s.
Një fusnotë në historinë e tij.
Por historia e saj nuk ka të bëjë me të.
Ka të bëjë me koston e heshtur dhe shkatërruese të dashurisë ndaj gjenialitetit.
Me ato që gratë sakrifikojnë për të ndërtuar perandoritë e burrave.
Me sa lehtë mund të humbësh veten në ëndrrat e dikujt tjetër.
Ajo e bëri atë të madh.
Ai e bëri atë të zhdukej.
Dhe ky është modeli që përsëritet ende sot.
Emrat ndryshojnë. Historia, jo.
Gruaja pas burrit të madh.
E cila nuk arrin kurrë të shkruajë fundin e vet.
Përgatiti: Albert Vataj
