Nga Albert Vataj
Në këtë foto shfaqen Audrey Hepburn dhe Otto Frank, babai i Anne Frankut. Dy figura që, në pamje të parë, duken botë larg njëra-tjetrës, një ikonë e kinemasë dhe një burrë i thyer nga tragjedia më e errët e shekullit XX. Por mes tyre ekziston një fije e padukshme, delikate dhe e pathënë, e përbërë nga kujtesa, dhimbja, lufta dhe një humanizëm që i mbijetoi barbarisë së kohës. Ky imazh nuk është thjesht fotografi; është një dorëshkrim i heshtur i një lidhjeje të thellë, lindur jo prej një takimi, por prej një përvoje të përbashkët.
Audrey Hepburn, për botën, është e përjetësuar si simboli i elegancës, hireve dhe pastërtisë së shpirtit. Vacanze romane, Colazione da Tiffany, rolet që i dhanë asaj dritë, e bëjnë të duket sikur jeta e saj ka qenë një përrallë me fund të lumtur. Por pas buzëqeshjes së saj fshihej një histori e mbushur me frikë, me zhurma të natës, me mungesa, me hijet e luftës.
Audrey dhe Anne ishin thuajse bashkëmoshatare. Audrey lindi më 4 maj 1929; Anne, më 12 qershor të po atij viti. Dy vajza të vogla, dy jetë të ndara vetëm nga pak kilometra në Holandën e pushtuar. Nuk u takuan kurrë. Megjithatë, të dyja përjetuan të njëjtin ankth, të njëjtin kërcënim, të njëjtën errësirë.
Edhe Audrey ishte një “fëmijë e fshehur”. Edhe ajo e ndjeu urinë që të shpon stomakun, të ftohtin që të ngurtëson kockat, frikën që të mbërthen fytin sa herë që dëgjon çizme ushtarësh në kalldrëm. Nuk ishte hebreje, por fati nuk e kurseu, muaj të tërë të jetës i kaloi në një bodrum të errët, ku çdo ditë ishte një pritje e heshtur për t’u zbuluar. Edhe vite më vonë, kur ishte bërë një yll botëror, ajo tregonte se si barku bosh e zgjonte natën, si një kujtesë e pashlyeshme e atyre ditëve.
Por Audrey nuk ishte thjesht një e mbijetuar. Ajo ishte një pjesëmarrëse aktive e rezistencës. Në moshën pesëmbëdhjetë vjeç, vallzonte në “recitalet e errëta”, shfaqje të fshehta ku artistët mblidheshin për të mbledhur fonde që shpëtonin jetë. Ajo mbante mesazhe të rezistencës të fshehura në çorape, duke rrezikuar përditë arrestimin, torturën, ose edhe më keq. Dhe të gjitha këto, me heshtjen e butë që e karakterizonte, pa kërkuar kurrë lavdi.
Më vonë, shumë vite pas luftës, Otto Frank e kërkoi Audrey-n. Kishte parë në të një dritë që i kujtonte të bijën. I propozoi të interpretonte Anne Frankun në filmin e bazuar në Ditari. Për Audrey-n, leximi i atij libri nuk ishte thjesht një përvojë letrare. Ishte një rikthim i dhimbshëm në fëmijërinë e saj të lënduar. Çdo rresht, çdo fjali, ishte si të dëgjonte zërin e vet të vogël nëpër muret e ftohta të bodrumit ku ishte fshehur.
Në një fragment, Anne shkruante për pesë pengje të pushkatuar nga nazistët. Audrey e kujtonte atë ditë. Ishte dita kur nazistët kishin ekzekutuar xhaxhanë e saj, si akt hakmarrjeje. Ato rreshta, për të, nuk ishin histori, ishin një plagë që hapej përsëri.
Prandaj ajo e refuzoi rolin. Jo për mungesë dëshire, as për frikë se mos nuk e realizonte si duhet. Por sepse dhimbja ishte shumë e afërt, shumë e njohur, shumë e saj. “Do të ishte sikur të luaja motrën time,” tha. “Në njëfarë mënyre… Anne ka qenë gjithmonë si motra ime e shpirtit.”
Një refuzim që nuk bëri bujë, që nuk u shoqërua me tituj gazetash. Por një vendim që flet shumë për qasjen e Audrey Hepburn-it ndaj humanizmit, kujtesës dhe dinjitetit njerëzor. Flet për atë lloj njeriu që ishte kur dritat e skenës fiken dhe kamera ndalon së xhiruari. Flet për integritetin e saj të thellë.
Dy jetë që ecën paralelisht. Njëra u bë zëri i një brezi të plagosur. Tjetra, heshtja madhështore e një rezistence të qetë. Por të dyja, në mënyrën e tyre, kanë lënë një gjurmë që sfidon kohën dhe harresën.
