Albert Vataj
Ka njerëz që e kalojnë jetën pa zhurmë, pa kërkuar asgjë për vete, dhe megjithatë, bëhen pishtarë që ndriçojnë errësirën e kohës së tyre. Një prej tyre është Kardinal Ernest Troshani (Simoni), një emër që sot, në 97-vjetorin e lindjes, qëndron si një monument i heshtur i qëndresës shpirtërore, i faljes dhe i dashurisë së pakushtëzuar për Zotin dhe njeriun.
I lindur më 18 tetor 1928 në Troshan të Lezhës, ai u rrit në frymën e Urdhrit Françeskan, ku në moshën dhjetëvjeçare nisi udhën e përkushtimit dhe të përulësisë. Ishte fëmija që iu besua Hyjit, për t’u bërë më vonë dëshmia e gjallë se besimi mund të mbijetojë edhe kur bota e mohon, edhe kur njeriu përballet me ferrin e vet.
Jeta e Dom Ernest Troshanit është një rrugëtim i gjatë nëpër vuajtje, burgje, punë të detyruara, tortura dhe humbje. Por është njëkohësisht një himn për jetën, për qëndresën, për fuqinë e shpirtit që nuk dorëzohet. Ai u arrestua në Krishtlindjet e vitit 1963, në moshën 35-vjeçare, vetëm pse kishte kremtuar një meshë për shpirtin e Presidentit amerikan John F. Kennedy, të vrarë pak javë më parë në Dallas. Ishte një meshë lutjeje dhe nderimi, por për regjimin ateist ajo u konsiderua “krim kundër pushtetit popullor”.
Në bankën e të akuzuarve, prifti i ri dëgjoi prokurorin që e quante “armik të popullit”, ndërsa ai vetë heshti, duke e lënë Zotin të flasë për të. U dënua me 18 vite burg dhe punë të detyruar. Kaloi nëpër kampet e Rubikut, Laçit, Elbasanit dhe Spaçit, vende që për shumëkënd ishin fundi i çdo shprese, por për të u kthyen në shkollën e durimit dhe të faljes. “Nuk di si kemi shpëtuar,” kujton ai, “por ishte Zoti që na shpëtoi.”
Kur u lirua në dhjetor të vitit 1981, eci dhjetë orë në këmbë për të arritur në Shkodër. Nuk njihte më as shtëpinë, as njerëzit, as qytetin. Por në shpirt mbante një paqe të thellë. Ai që kishte kaluar gati tri dekada në pranga, nuk mbante asnjë mllef. “Ata që më dënuan, ata që dëshmuan kundër meje, i kam falur të gjithë, pa kërkuar asnjë prej tyre falje. Sepse vetëm falja të çliron.”
Falja për Dom Ernestin nuk ishte gjest, por mënyrë jetese. Ajo ishte rrëfimi më i bukur i një shpirti që kishte njohur urrejtjen dhe kishte zgjedhur dashurinë. Në këtë përballje, ai nuk doli fitimtar si njeri, por si njeri i Zotit.
Në vitin 1990, kur Shqipëria nisi të lëkundej nga tronditjet e fundit të diktaturës, ai u thirr sërish në Degën e Punëve të Brendshme. U detyrua të priste për pesë orë, i bindur se do ta arrestonin përsëri. Por fati kishte zgjedhur ndryshe: atje, ku dikur ishte dënuar, mori lajmin se kishat do të hapeshin. “Ishin fjalët më të bukura që kam dëgjuar në jetë,” kujton ai. Më 30 qershor 1990, në Velipojë, mbajti meshën e parë pas dekadash ndalese. “Ajo ditë, – thotë ai, – ishte dita më e lumtur e jetës sime.”
Por madhështia e tij qëndron jo vetëm në përvojën e dhimbjes, por në mënyrën si ai e ktheu dhimbjen në shërbesë. Pas vitit ’90, ai nuk kërkoi as hakmarrje, as njohje, as lavdi. Thjesht vazhdoi të shërbente. Me përulësinë e një bari që e di se lavdia e vetme është dashuria.
Në vitin 2016, Papa Françesku e emëroi Kardinal, duke e quajtur “një dëshmitar të gjallë të faljes”. Ishte një akt që tejkalonte hierarkinë e kishës, një nder për një prift që nuk kishte mbajtur poste të larta, por që kishte mbajtur të gjallë vetë shpirtin e Kishës. Ai u bë Kardinali i dytë shqiptar, pas Imzot Mikel Koliqit, dhe një shembull se shenjtëria nuk qëndron në madhështinë e dukshme, por në dritën që buron nga brenda.
Sot, në moshën 97-vjeçare, ai vijon të jetë pranë njerëzve, në famullinë e Shën Prendës në Shkodër, ku kremton Meshë dhe ushtron ritin e lashtë të ekzorcizmit, si një prift i fundit i një bote që beson ende se dashuria mund ta nxjerrë të keqen nga njeriu.
Ai, që dikur u burgos për një meshë, sot lutet për ata që e burgosën; ai, që pa fytyrën e së keqes, sot i jep njerëzve paqe; ai, që u përpoqën ta shuajnë, është bërë dritë që s’shuhet.
97 vite jetë. 97 vite dritë.
Në heshtjen e tij, ka më shumë madhështi se në çdo fjalim.
Në përulësinë e tij, më shumë forcë se në çdo pushtet.
Në faljen e tij, më shumë liri se në çdo fitore.
Ernest Troshani (Simoni), një shenjtor që ecën mes nesh, duke na kujtuar se Zoti nuk është larg, por aty ku njeriu guxon të falë.
97 vite bekim, dritë dhe shembull.
Shqipëria përkulet me nderim para këtij burri të vogël në trup, por të pamatshëm në shpirt.
