Nga Albert Vataj
Në historinë e Perandorisë Romake, pak figura kanë ngjallur aq shumë tmerr, kuriozitet dhe kundërshti sa Neroni, perandori që nisi me premtime fisnike dhe përfundoi në legjenda të errëta mizorie. Në fillim të sundimit të tij, ai dha shenja të një drejtuesi të mençur, të kujdesshëm dhe të ndikuar nga mësimet e filozofit Seneka, i cili përpiqej t’i ushqente dashurinë për drejtësinë dhe artin e qeverisjes. Por iluzioni i këtij fillimi të ndritur zgjati pak: pas pak vitesh, Neroni i dritës u shndërrua në Neronin e errësirës, në tiranin që historia e përmend si shembull të përbindshëm të pushtetit pa kufij moralë.
Një rreth i ngushtë njerëzish të shthurur dhe servilë, që e rrethonin në pallatin e tij të artë, u bënë nxitësit e shthurjes dhe të verbërisë së tij morale. Neroni nisi të jetonte në skutat më të ulëta të shpirtit njerëzor: bredhte natën në rrugët e Romës, i maskuar, i dehur, shoqëruar nga turma aventurierësh, këngëtarësh dhe gladiatorësh që e shoqëronin në orgji, rrëmuja e rrënim. Ai donte të ndjente veten “si populli”, por në fakt po zbresë poshtë në shkallët e ligësisë dhe përbuzjes njerëzore.
Një natë, teksa endej në errësirë me grupin e tij të pijanecëve, i ndodhi një ngjarje që do ta zbulonte plotësisht karakterin e tij të egër. Një senator i nderuar po kthehej në shtëpi me bashkëshorten e tij, kur papritur disa rrugaçë iu sulën për ta tallur dhe grabitur. Por senatori, me guxim dhe dinjitet, i përballoi, duke i detyruar të tërhiqeshin. Në përleshje ai e goditi një prej tyre, pa e ditur se ishte vetë perandori Neroni.
Të nesërmen, kur mori vesh se kë kishte goditur, senatori i dërgoi menjëherë një letër ndjese perandorit. Neroni e lexoi me qetësi të ftohtë dhe, duke ngritur kokën nga letra, tha me një përbuzje që i la të ngrirë të pranishmit:
– “Si?! Ai më ka goditur mua… dhe jeton ende?”
Pa mëdyshje, ai dha urdhër që senatori të vritej menjëherë.
Ky episod i shkurtër, por tronditës, është pasqyrë e përkryer e mendësisë tiranike të Neronit: egërsi e pambështetur në drejtësi, krenari e sëmurë që e shihte pushtetin si të drejtë për të ndëshkuar çdo akt njerëzor, edhe atë më të paqëllimshëm.
Pas këtij rasti, frika ndaj tij u përhap në çdo skutë të Romës, një qytet që ai vetë do ta digjte disa vite më vonë, duke e soditur flakën si artist që shijon krijimin e vet monstruoz.
Historia e Neronit mbetet një paralajmërim i përjetshëm për atë që ndodh kur pushteti humbet përmasën e përgjegjësisë dhe sunduesi pushon së qeni njeri, duke u bërë një perëndi që kërkon adhurim nëpërmjet terrorit.
