Pushteti i fjalës sipas Martin Heidegger, shkëputur nga esse e filozofit “Fjala”
Në esenë e tij të thellë dhe meditative “Fjala”, Martin Heidegger na fton të rishikojmë marrëdhënien tonë me gjuhën, jo si mjet komunikimi, por si themel i vetë qenies. Për Heideggerin, fjala nuk është thjesht tingull apo shenjë, por një akt ontologjik që përndizet si dorëzani e materializimit të gjësendeve. Ajo nuk emërton, por ndriçon; nuk përshkruan, por ndërkall praninë e të pranishmes në mënyrën më të thellë të mundshme.
Në këtë kontekst, fjala e lashtë Logos nuk është vetëm rrëfim, por edhe kusht i shfaqjes së qenies. Logos-i, si kallëzim, i jep mundësi thelbit të jetë i dukshëm, duke e vendosur atë në një marrëdhënie të ndërsjelltë me gjësendin. Fjala dhe qenia, poezia dhe mendimi, nuk janë të ndara, por të bashkëlidhura në një kallëzim të përbashkët që beson në misterin e fjalës si mënyra më e denjë për të kuptuar botën.
Kjo hyrje nuk është thjesht një reflektim filozofik, por një ftesë për të dëgjuar më thellë, jo vetëm me veshët, por me mendjen dhe shpirtin. Sepse, siç thotë Heideggeri, vetëm duke dëgjuar poezinë, ne mund të bëhemi më të kredhur në mendim dhe më të afërt me të vërtetën që fjala përpiqet të na zbulojë.
Martin Heidegger shkruan:
“Pushteti i fjalës përndizet si dorëzani e materializimit të gjësendeve. Fjala nis të ndriçojë si ai koleksion, i cili për herë të parë ndërkall të pranishmin në praninë e tij.
Fjala tepër e lashtë për një kuptimësim të pushtetit të fjalës, për ligjërimin, quhet Logos: rrëfim, i cili, duke kallzuar, i jep thelbit të shfaqet në kushtin e tij kjo është.
Gjithashtu fjala Logos si fjalë për rrëfimin është njëkohësisht fjala për qenien, d.m.th., për praninë e të pranishmes. Rrëfimi dhe qenia, fjala dhe gjësendi me njëfarë strehe, mezi të rrokshme në mendje dhe në një mënyrë të paimagjinueshme i përkasin ndërsjelltësisht njëri-tjetrit.
Çdo ligjërim thelbësor ndërdëgjohet në këtë përkatësi të ndërsjelltë të rrëfim/kallzimit dhe qenies, të fjalës dhe gjësendit. Të dyja, poezia dhe mendimi, janë i njëjti kallëzim, sepse ato i besojnë misterit të fjalës si më të denjat e kuptimësimit të vet dhe në këtë mënyrë janë gjithmonë të lidhura ngushtë me njëra-tjetrën.
Me qëllim që në mënyrë proporcionale të thellohemi në këtë denjësi për kuptimin, sikundër i flet ky mendim poezisë dhe t’i shkosh në fund këtij mendimi, le t’ia kalojmë harresës qysh këtë moment gjithçka që kemi folur. Ne dëgjojmë poezinë. Ne tani bëhemi edhe më të kredhur në mendime, në masën e asaj mundësie që, duke e dëgjuar, ne e kemi më të lehtë dëgjimin tonë, sa më thjeshtë që kjo poezi këndon në akordin e këngës së tij.”
Në mendimin e Heideggerit, fjala nuk është thjesht një instrument për të shprehur, por një strehë ku qenia vetë merr formë dhe kuptim. Ajo nuk ndodh rastësisht, por ndriçon si një akt themelor i pranisë, duke e bërë të dukshme atë që përndryshe do të mbetej e fshehur. Logos-i, si kallëzim dhe rrëfim, është urë mes mendimit dhe poezisë, mes gjësendit dhe kuptimit, mes njeriut dhe botës.”
Në këtë dritë, pushteti i fjalës nuk qëndron në forcën e saj për të bindur, por në aftësinë e saj për të zbuluar. Të dëgjosh fjalën do të thotë të dëgjosh vetë qenien, të hysh në një marrëdhënie të thellë me misterin e ekzistencës. Dhe kur fjala këndohet në akordin e këngës së saj, ajo nuk është më vetëm gjuhë, ajo është jetë, është prani, është kuptim.
Le ta ruajmë këtë pushtet me përulësi, sepse fjala, kur është e vërtetë, nuk flet vetëm për botën, ajo flet për ne, na përfaqëson gjithëpoaq qënien tonë thellësisht dhe thelbësisht të shprehur përmes kodikës së atij komunikimi që na çon në atë demonstrim të kësaj shpërfaqje të vetes, si në një sublimitet krijimi që gjen te prania dhe pranimi bashkëfrymimin jetësor.
“E para ishte fjala”… dhe e fundit në fundin e asaj që kërkojmë të shprehim përmes ligjësisë së ndijimit është heshtja, e cila e ledhaton fjalën në një prehër mendimi, ku ajo zë e gërmëzon, bëlbëzon e kumton përmes tingullit harmoninë e atij muzikaliteti që e mbush qenien me të gjitha trajtat e dëshmimit, këndimin si ligjërim.
