Nga Albert Vataj
Më 21 shtator kujtojmë një nga ngjarjet më të jashtëzakonshme të historisë sonë të re, vizitën apostolike të Papa Françeskut në Shqipërinë martire. Ishte një ditë që nuk u shkrua thjesht në kalendarin diplomatik të Selisë së Shenjtë, por në zemrat e shqiptarëve, si një dëshmi e ringjalljes së shpirtit pas dekadave të errëta të diktaturës. Papa zgjodhi Tiranën si stacionin e tij të parë europian, duke treguar se kjo tokë e vogël, por me plagë të mëdha dhe me besim të pathyeshëm, kishte një mesazh të madh për botën: se liria dhe besimi mund të mbijetojnë edhe në shkretëtirën e mohimit.
Në këtë shtegtim apostolik, Ati i Shenjtë jo vetëm që u përkul para martirëve dhe harmonisë ndërfetare të shqiptarëve, por edhe ngriti lart figurën e Skënderbeut, duke e vendosur atë në një horizont universalisht europian. Kjo vizitë mbetet një gur themeli në kujtesën kombëtare dhe një frymëzim për të ardhmen, një kujtesë se e shkuara dhe e tashmja takohen për të na mësuar se besimi, dinjiteti dhe qëndresa janë udhërrëfyes të përhershëm.
Më 21 shtator 2014, Tirana u bë skena e një momenti që tejkaloi protokollin diplomatik dhe ritualin fetar. Papa Françesku, në vizitën e tij të parë në një vend europian pas zgjedhjes si kryetar i Kishës Katolike, ndaloi në Shqipëri, një tokë të plagosur nga diktatura, por të dëlirë në harmoninë e saj ndërfetare. Aty, ndër të tjera, ai përkujtoi një nga figurat më të mëdha të historisë sonë: Gjergj Kastriotin, Skënderbeun.
Me pak fjalë, por të ngarkuara me peshë shekujsh, ai tha: “Gjergj Kastrioti është bir i një populli trim dhe me plot vlera, shpëtues i atdheut të tij dhe i mbarë Europës.”
Në këto fjalë nuk kishte thjesht mirënjohje për një figurë kombëtare; kishte një njohje universale, një përforcim të asaj që Europa e ka ditur dhe e ka përmendur shpeshherë: se Skënderbeu ishte jo vetëm mbrojtësi i Shqipërisë, por edhe mbrojtësi i një kontinenti që rrezikohej nga pushtimet osmane. Në të, Papa shihte jo vetëm një luftëtar të armatosur me shpata, por një shenjë besimi, rezistence dhe dinjiteti që kapërcen kufijtë e kohës.
Vizita e Papës nuk ishte rastësi. Shqipëria u zgjodh sepse kishte një histori për të treguar: një popull që përballoi dhunën e totalitarizmit pa humbur shpirtin, një vend ku fetë jetojnë krah për krah, dhe një kujtesë që i fton brezat të mos e harrojnë se liria nuk është dhuratë, por një betejë e përhershme. Në këtë peizazh historik e shpirtëror, Skënderbeu qëndron si maja më e lartë, një figurë që na lidh me Europën jo si periferi, por si zemër e saj.
Në kohët tona, kur historia shpesh rrezikon të tjetërsohet ose të fshihet, fjala e Papës për Skënderbeun vjen si një akt rikujtese: ai nuk është vetëm një kapitull i kaluar, por një udhërrëfyes për të ardhmen. Skënderbeu mbetet metaforë e qëndresës dhe e lirisë, një dëshmi se një popull i vogël në numër, por i madh në vlera, mund të mbrojë jo vetëm veten, por edhe një qytetërim të tërë.
Ky nderim i Papës Françesku është më shumë se një citim. Është një thirrje për të kuptuar se rrënjët e identitetit tonë nuk qëndrojnë vetëm në heroizëm të kaluar, por në vlerat që ai mishëronte: besën, lirinë, qëndresën, dinjitetin. Ato janë trashëgimi e përjetshme, e cila na mëson se çdo brez duhet të ketë Skënderbeun e vet, jo domosdoshmërisht në fushë beteje, por në fushën e dinjitetit, të drejtës dhe të lirisë.
Në përvjetorin e këtij shtegtimi apostolik, kujtojmë se fjala e Papës nuk ishte vetëm një nderim, por një kumt për brezat: “Liria e besimit dhe liria e shprehjes janë të drejta themelore që duhen mbrojtur gjithmonë e kudo.” Në sheshin e Tiranës ai e shpalli Shqipërinë si shembull për botën, duke thënë: “Shqipëria është atdheu i heronjve dhe i martirëve, një tokë e martirizuar, por gjithmonë e gjallë.”
Këto fjalë nuk shuhen me kohën. Ato na kujtojnë se sakrifica e martirëve tanë, harmonia ndërfetare që kemi trashëguar dhe figura e Skënderbeut si mbrojtës i lirisë janë themele mbi të cilat duhet të ngrihet e ardhmja. Papa Françesku na la një amanet që tingëllon si thirrje shpirtërore: “Mos e harroni kujtesën e vuajtjeve, sepse nga ajo lind forca për të ecur përpara.”
Në këtë kujtesë që nuk shuhet, Shqipëria martire bëhet Shqipëri dëshmuese, dhe fjalët e Atit të Shenjtë mbeten një busull e dritës për një komb që ka mësuar të ngrihet nga plaga dhe të kthejë dhimbjen në dinjitet.
