Nga Albert Vataj
Në vitin 1966, një vajzë 17-vjeçare nga Sicilia me emrin Franca Viola hyri në histori duke refuzuar një nga traditat më shtypëse të Italisë, të ashtuquajturin “martesë rehabilituese.” Në atë kohë, ligji italian i lejonte përdhunuesit të shmangnin dënimin nëse martoheshin me viktimën, nën pretendimin se një bashkim i tillë do t’i “rikthente” nderin asaj. Franca, e lindur në një familje të thjeshtë në Alcamo, u bë gruaja e parë në Itali që refuzoi publikisht këtë fat. Qëndrimi i saj jo vetëm që theu heshtjen rreth dhunës gjinore, por ndezi edhe një zgjim kulturor në mbarë vendin.
Kalvari i saj nisi pasi ajo i dha fund një lidhjeje me Filippo Melodia, një burrë i lidhur me mafian. Duke mos pranuar vendimin e saj, ai sulmoi shtëpinë e Francës me bashkëpunëtorë të armatosur, dhunoi nënën e saj dhe rrëmbeu Francën bashkë me vëllain e saj tetëvjeçar, Mariano, i cili u përpoq ta mbronte. Mariano u lirua, por Franca përjetoi tetë ditë robërie, dhune dhe presioni të vazhdueshëm për t’u martuar me përdhunuesin e saj. Kur më në fund iu lejua të kthehej në shtëpi, ajo tronditi Italinë: refuzoi martesën dhe, me mbështetjen e familjes, e çoi Filippon para drejtësisë.
Reagimi ishte i shpejtë dhe i pamëshirshëm. Familja e saj u përjashtua nga komuniteti, fushat iu dogjën dhe emri iu njollos. Megjithatë, Franca qëndroi e palëkundur, dhe guximi i saj u kthye në një moment llogarie kombëtare. Gjyqi mbërtheu vëmendjen e vendit, duke detyruar italianët të përballen me mizorinë e ligjeve të ndërtuara mbi kode patriarkale të nderit. Filippo u dënua me njëmbëdhjetë vjet burg, dhe Franca, ndonëse nuk kërkoi kurrë famë, u shfaq si simbol i dinjitetit dhe sfidës. E pritur nga presidenti i Italisë dhe madje edhe nga Papa, ajo më vonë u martua me mikun e saj të fëmijërisë, Giuseppe Ruisi, i cili e deshi pa paragjykime. Refuzimi i Franca Violës për t’u nënshtruar e shndërroi atë në një pioniere të të drejtave të grave në Itali, zëri i saj jehon në histori si dëshmi se një akt rezistence mund të ndryshojë një komb të tërë.
Filmi që evokon këtë histori: Viola, Franca (2017)
Për të përjetuar emocionalisht dhe vizualisht këtë histori, regjisoria Marta Savina solli në vitin 2017 filmin e shkurtër Viola, Franca, një dramë biografike që ndriçon momentet kyçe të guximit të saj.
Me regjia & skenari: Marta Savina dhe Andrea Brusa dhe aktorët kryesorë, Claudia Gusmano si Franca Viola, Carlo Calderone si Filippo Melodia, filmi është një portret i ndjeshëm dhe i fuqishëm i një vajze që, përmes refuzimit të heshtjes dhe nënshtrimit, u bë simbol i dinjitetit dhe emancipimit. Ai nuk është thjesht një rikrijim historik, por një thirrje për reflektim mbi dhunën gjinore, nderin patriarkal dhe fuqinë e rezistencës personale.
