Albert Vataj
Akullorja, kjo ëmbëlsirë e ftohtë që përshkon verën si një buzëqeshje e butë, është pa dyshim shoqëruesja më e dashur e ditëve të nxehta. Një aromë, një ndjesi, një çast qetësie që i jep shpirtit dhe trupit një pushim nga vapa që digjet. Por, e vërteta është se akullorja, me gjithë magjinë e saj, është një krijesë delikate që shpesh shkrin shpejt, duke lënë pas rrjedhje të ëmbël që rrëmbejnë gishtat dhe shpesh trishtojnë ata që e ëndërrojnë freskinë e saj të pandërprerë.
Në këtë duel të vjetër me nxehtësinë, shkencëtarët po vënë në provë talentin e tyre duke krijuar akullore që i rezistojnë vapës, duke i dhënë verës edhe një herë tjetër mundësinë për të ruajtur magjinë e saj të ëmbël për më gjatë.
Një nga këto mrekulli shkencore erdhi nga Japonia, ku kompania “Kanazawa Ice” krijoi një akullore që nuk shkrihej kaq lehtë, një lloj mrekullie që bëri jehonë në rrjetet sociale. Sekreti i tyre ishte mbushja me polifenole, molekula antioksiduese që ndodhen në fruta të ndryshme dhe që veprojnë si mburojë natyrale kundër shkrirjes.
Por si funksionon kjo? Akullorja e zakonshme, ajo që ne njohim dhe dashurojmë, është një simfoni delikate mes kremit dhe sheqerit, ku makineritë e prodhimit përzien lëngun e ëmbël në temperatura të ulëta, duke ndalur formimin e kristaleve të mëdha të akullit, të cilat e bëjnë teksturën e saj të “dhëmbëzuar” dhe të pakëndshme. Kur kjo akullore shkrihet dhe ngrihet përsëri, kristalet e akullit bëhen më të mëdha dhe humbasin butësinë e tyre karakteristike.
Për të parandaluar këtë, prodhuesit përdorin stabilizues natyralë si karagenani nga algat e detit apo farat e guarit, që ndihmojnë në ruajtjen e strukturës gjatë transportit.
Shkencëtarja Cameron Wicks, nga Universiteti i Wisconsin, në kërkimet e saj përpiqet të thellojë këtë art të ruajtjes së freskisë. Eksperimentet e saj me acidin tanik — një polifenol i fuqishëm — treguan se shtimi i këtij përbërësi ndihmon krijimin e një strukture xhelatinoze në krem, që mbron globulat e yndyrës dhe i bën ato më të qëndrueshme.
Në fjalët e Wicks, “Ky rrjet mbështetës i krijuar nga acidet tanike me proteinat në krem formon një pengesë të padukshme që mbron akulloren nga shkrirja e shpejtë, duke e mbajtur atë në formë dhe duke parandaluar rrjedhjen e lëngjeve kremoze.”
Por, me gjithë këtë magji kimike, ligjet e natyrës nuk mund të thyehen — akullorja e përftuar nga kjo formulë merr një strukturë të ngjashme me pudingun, që, megjithëse ruan formën, nuk është më aq e lehtë dhe e freskët sa ajo tradicionale.
Akullorja – më shumë se një ëmbëlsirë
Akullorja nuk është thjesht një produkt ushqimor, por një fenomen kulturor dhe shoqëror që ka thyer kufijtë e kohës dhe vendeve. Nga rrugicat e Romës, ku romansat ngjallen nën hije të freskëta, deri në plazhet e Havanës ku valltarët ndajnë buzëqeshje dhe shije, akullorja ka qenë gjithmonë një prekje magjike që bashkon njerëzit.
Shkrimtari italian Luciano De Crescenzo shkruante:
“Akullorja është shija e kujtimeve të fëmijërisë, ëmbëlsia që ngroh zemrën edhe kur jeta të duket e ftohtë.”
Në ditët e sotme, kur globalizimi i ka bashkuar traditat dhe kur klima po ndryshon rrënjësisht, kërkimi për akullore që qëndron e freskët edhe në temperaturat ekstreme është më shumë se një nevojë ushqimore – është një sfidë shkencore dhe një mundësi për të ruajtur një moment lumturie për brezat që vijnë.
Disa kuriozitete për akulloren:
-
Akullorja e parë e njohur shkoi deri në Kinë rreth 2000 vjet më parë, ku përbëhej nga një përzierje e akullit me qumësht dhe oriz.
-
Në Itali, “gelato” është akullorja që shquhet për teksturën e saj më të dendur dhe më të kremozë se ajo tradicionale.
-
Sipas një studimi, konsumimi i akullores jo vetëm që freskon trupin, por gjithashtu rrit nivelin e serotoninës në tru, duke përmirësuar humorin.
-
Shumë kulturë shohin akulloren si një element të festave dhe ceremoni, ku ajo shërben si simbol i festimit dhe gëzimit.
Në përmbledhje, akullorja është një ritual i ëmbël që ndihmon shpirtin të përjetojë freskinë dhe lumturinë, një pikë çlodhjeje në rrugëtimin e vapës, një “prekje magjike” që shkencëtarët dhe mjeshtrit e kuzhinës përpiqen ta ruajnë për ne, edhe kur dielli është në kulmin e tij.
