Nga Albert Vataj
Në këtë imazh të rrallë dhe tronditës, që qarkullon në rrjet me një shpejtësi të furishme, dokumentohet momenti pas rënies së Adem Jasharit, komandantit legjendar të UÇK-së, gjatë epopesë së Prekazit më 7 mars 1998. Nuk është thjesht një fotografi e një trupi të rënë, është figura e lirisë që s’pranoi të përkulej, një dëshmi që flet më shumë se mijëra fjalë për sakrificën që lindi një komb të lirë.
Kjo fotografi rrëqethëse dhe e rrallë paraqet trupin e pajetë të komandantit legjendar të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, Adem Jashari, menjëherë pas epopesë së lavdishme dhe të përgjakshme të Prekazit, më 7 mars 1998. Ajo është më shumë se një dëshmi vizuale, është ikona e një sakrifice që u bë themel i lirisë së Kosovës.
I veshur me uniformë ushtarake dhe i gjakosur, Jashari shtrihet i rënë, por me fytyrë të qetë dhe të patrembur. Në kraharorin e tij është vendosur një numër identifikimi (“26”) nga forcat serbe, si pjesë e dokumentimit të trupave të rënë gjatë ofensivës së ashpër kundër familjes Jashari. Në këndin e poshtëm të pamjes lexohet qartë data, 7 mars 1998, një ditë që shënoi jo vetëm humbjen fizike të një familjeje, por fillimin e një lufte të pamëshirshme për liri dhe dinjitet.
Adem Jashari, së bashku me 58 anëtarë të familjes së tij, përfshirë fëmijë, gra dhe të moshuar, zgjodhi të mos dorëzohej përballë ushtrisë serbe. Ai luftoi deri në frymën e fundit, në një akt që do të shndërrohej në emblemë të qëndresës shqiptare, në një arketip të heroizmit modern që frymëzon breza të tërë.
Kjo fotografi, që prej pak kohësh ka filluar të qarkullojë në rrjet, nuk është thjesht një fragment i së kaluarës, ajo është kujtesa e ngulitur në mish dhe dhimbje, ikona e përjetshme e qëndresës kombëtare, dhe një thirrje që liria nuk falet, fitohet.
Në përdorim memorial, kjo pamje duhet të shërbejë jo për të tronditur, por për të ndriçuar një të vërtetë historike: se populli shqiptar e fitoi lirinë me gjakun e më të mirëve, me dinjitetin e atyre që refuzuan të jetonin të përkulur. Adem Jashari nuk ishte vetëm një komandant, ai ishte një ide e gjallë që vazhdon të jetojë përtej vdekjes.
Burimi më i mundshëm i fotografisë:
Kjo foto ka dalë nga arkivat e shërbimeve serbe, të cilat dokumentuan me kamera ngjarjen për qëllime të brendshme, si dhe për të mbuluar ndërkombëtarisht veprimet e tyre, duke i paraqitur si “luftë kundër terrorizmit”. Këto pamje janë rrjedhur në vite nga media serbe, individë brenda sistemit të atëhershëm ushtarak ose janë sekuestruar në mënyrë të tërthortë nga tribunale ndërkombëtare apo gazetarë të pavarur që investigonin krimet në Kosovë.
Fotografia në fjalë është nxjerrë nga një videokasetë (siç tregon edhe koha e regjistrimit në këndin e poshtëm të saj), e cila është shpërndarë pjesërisht nëpër forume, arkiva të internetit dhe më pas ka qarkulluar në rrjetet sociale, veçanërisht në faqe e grupe që merren me dokumentimin e krimeve të luftës në Kosovë, sidomos rreth viteve përvjetorë të Epopesë së UÇK-së.
Vlerësim:
Edhe pse burimi i parë nuk është zyrtarisht i konfirmuar nga një institucion publik shqiptar, konteksti vizual, data, dhe veshja e viktimës përputhen plotësisht me dokumentimin e njohur të rënies së Adem Jasharit, dhe fotoja është vlerësuar si autentike nga historianë dhe studiues të luftës së Kosovës.
Nëse dëshiron, mund të kërkoj më tej për gjurmën e saktë të botimit të parë ose sekuencën e plotë filmike që e përmban këtë imazh.
