Ka rrëfime që nuk i përkasin vetëm një kohe, një kulture apo një gjuhe, ato jetojnë si metafora universale të ndjenjave më të thella njerëzore. Një i tillë është rrëfimi i përjetshëm për Lejlën dhe Maxhnunin, që në variantin e përçuar nga Elif Shafak, përmes penës së saj të ngrohtë dhe reflektive, na vjen në një episod të thukët: takimi i Lejlës me perandorin Harun Er-Rashid.
Ky fragment nuk është thjesht një episod kurioz për një grua që tronditi mendjen e një poeti, është një dritare që na fton të shohim përtej syrit të zakonshëm. Është një kritikë e heshtur ndaj gjykimit sipërfaqësor, një ftesë për të kuptuar se dashuria nuk është një reagim ndaj formës, por një akt i thellë shpirti, që kërkon sy të tjerë, sytë e atij që dashuron.
Përmes këtij tregimi, ngrihet një pyetje themelore, që kapërcen kufijtë e një romance. A mund të kuptohet dashuria, pa qenë i dashuruar? Në këtë pikë, rrëfimi kthehet në urti sufiste, ku ndjenja është udhë, misteri është udhërrëfyes, dhe dashuria, e pashpjegueshme në thelb, bëhet vetë shpjegimi i gjithçkaje.
Ky pasazh i Elif Shafak, i frymëzuar nga thesaret e mençurisë së Rumit, na thërret të thellohemi jo vetëm në kuptimin e dashurisë si ndjenjë, por edhe si mënyrë e të parit, si formë e njohjes së botës dhe të tjetrit. Ai na mëson se bukuria e vërtetë nuk është në atë që shihet, por në mënyrën si shihet. Dhe ndoshta, vetëm zemra që e ka njohur dashurinë mund të shohë në të vërtetë.
***
Kjo është një histori për Lejlën dhe Harun Er-Rashidin, perandorin e famshëm.
Kur dëgjoi se një poet me emrin Kajsi ishte dashuruar marrëzisht me Lejlën dhe kishte humbur mendjen prej saj, aq sa i kishin vënë nofkën Maxhnuni, i çmenduri, perandori u bë jashtëzakonisht kureshtar për gruan që kishte shkaktuar një dhembje të tillë.
“Kjo Lejla duhet të jetë një krijesë e jashtëzakonshme. Një grua shumë më superiore se të gjitha gratë e tjera. Ndoshta është një magjistare, e pakrahasueshme për nga bukuria dhe hiret.”, mendoi ai.
I ngazëllyer, i intriguar dhe plot kërshëri, ai përdori çdo mënyrë për të gjetur një mundësi që ta shihte Lejlën me sytë e vet.
Më në fund, një ditë, Lejlën e sollën në pallatin e perandorit. Kur ajo hoqi vellon, perandori u zhgënjye. Jo se Lejla ishte e shëmtuar, e sakat apo plakë. Por ajo nuk ishte as jashtëzakonisht tërheqëse. Ishte një qenie njerëzore me nevoja të zakonshme dhe me disa të meta, një grua e thjeshtë, si mijëra të tjera.
Perandori nuk e fshehu dot zhgënjimin.
“Ti qenke ajo për të cilën Maxhnuni ka humbur mendjen? Si ka mundësi? Ti dukesh kaq e zakonshme. Çfarë ka të veçantë tek ti?”
Lejla buzëqeshi.
“Po, unë jam Lejla dhe ti nuk je Maxhnuni,” u përgjigj ajo. “Duhet të më shohësh me sytë e Maxhnunit. Përndryshe, nuk do ta kuptosh kurrë këtë mister që quhet dashuri.”
A ekziston ndonjë mënyrë për ta kuptuar ç’është dashuria, pa qenë më parë i dashuruar?
Dashuria nuk mund të shpjegohet. Ajo vetëm mund të përjetohet.
Dashuria nuk mund të shpjegohet, dhe megjithatë ajo shpjegon gjithçka.
Burimi: “Dyzet Rregullat e Dashurisë” – Elif Shafak
Përgatiti: Albert Vataj
