Nga Albert Vataj
Kjo është më shumë se një fotografi: është një dëshmi e gjallë e një përpjekjeje për dinjitet kombëtar në arenën ndërkombëtare. Në të shfaqen Faik Konica, ministri fuqiplotë i Shqipërisë në Uashington (majtas), dhe Sekretari amerikan i Shtetit, Frank B. Kellogg, më 17 korrik 1926. Ishte ky momenti i pranimit të parë zyrtar të një ambasadori shqiptar në selinë qendrore të diplomacisë amerikane – Departamentin e Shtetit.
Faik Konica, i sapoemëruar në atë detyrë, e përshkroi takimin përmes një telegrami të dërguar Ministrisë së Punëve të Jashtme në Tiranë:
“Sot u poqa zyrtarisht me sekretarin e shtetit, domethënë Ministrin e P. Jashtme hon. F. B. Kellogg i cili më bëri një pritje kordiale. Qëndruam bashkë dhe për një fotografi. Presidenti Coolidge ndodhet larg me vakancë dhe kthehet në Washington pas pesë javësh…”
Kjo foto që ai përmend në telegram u ruajt për dekada si një dokument i rrallë. Ajo është dëshmi e parë e institucionalizimit të marrëdhënieve diplomatike mes SHBA-së dhe Shqipërisë, dhe një gur themeli i përfaqësimit të kombit tonë në një nga skenat më të rëndësishme ndërkombëtare.
Frank B. Kellogg, i cili e priti Konicën me përzemërsi, ishte një figurë e shquar e diplomacisë amerikane – ai do të nderohej tre vjet më vonë me Çmimin Nobel për Paqen (1929) për nismën e Paktit Kellogg-Briand, që synonte të përjashtonte luftën si mjet zgjidhjeje në marrëdhëniet ndërkombëtare.
Pas disa javësh, Faik Konica do të pritej në Dhomën Blu të Shtëpisë së Bardhë nga Presidenti Calvin Coolidge, ku do t’i dorëzonte letrat kredenciale – një akt ceremonial që vuloste njohjen e përfaqësimit të Shqipërisë në SHBA.
Kështu nisi kapitulli i parë i diplomacisë shqiptare në Shtetet e Bashkuara – një marrëdhënie që, megjithë ndërprerjet formale të mëvonshme, kurrë nuk u zhduk nga kujtesa institucionale amerikane.
Pas pushtimit fashist të Shqipërisë më 7 prill 1939, Italia mori kontrollin e politikës së jashtme shqiptare. SHBA, duke mos njohur aneksimin, urdhëruan mbylljen e legatës në Tiranë dhe tërhoqën përfaqësuesin e tyre diplomatik, Hugh Grant. Megjithatë, një akt me domethënie të veçantë u regjistrua në historinë e diplomacisë amerikane: Departamenti i Shtetit vazhdoi ta njohë Faik Konicën si përfaqësues legjitim të Shqipërisë në Uashington deri më 24 qershor 1939.
Ky gjest i mbështetjes së vazhdueshme, edhe pse simbolik, mbante gjallë shpresën për një Shqipëri të lirë dhe të njohur ndërkombëtarisht.
Marrëdhëniet diplomatike mes dy vendeve u rivendosën më 15 mars 1991, pas rënies së komunizmit në Shqipëri. Duhet theksuar se këto marrëdhënie nuk ishin zgjidhur kurrë zyrtarisht, prandaj rifillimi i tyre u bë pa pasur nevojë për një marrëveshje të re, por si një rikthim në atë histori që kishte nisur dinjitetshëm me figurën e Faik Konicës.
Shtesë kontekstuale për reflektim (opsionale për përdorim publicistik):
Faik Konica nuk ishte thjesht një diplomat. Ai ishte një mendje e ndritur, një intelektual i formuar në perëndim, një nga themeluesit e kulturës kombëtare moderne, dhe një njeri që, edhe në rrethana të vështira, i dha Shqipërisë një zë të respektuar në skenën ndërkombëtare. Ai përfaqësonte një Shqipëri që ende nuk ishte përmbushur politikisht, por që ishte tashmë e gatshme të afirmohej si pjesë e kombeve të qytetëruara.
