Nga Albert Vataj
“Flaming June” (Qershori flakërues) është një nga pikturat më të spikatura të skulptorit dhe mjeshtrit të penelit anglez, Sir Frederic Leighton. Ajo u krijua në vitin 1895. Puna është realizuar në kanavacë me bojra vaji. Përmasat e saj janë 1,200 mm × 1,200 mm. Piktura e Leighton në këtë qasje kumton tematikën e klasikes të cilën ai e lëvroi bashkë me atë historike dhe lirike. Kjo tablo shquhet për një trajtim elegant dhe me shumë pathos. Imagjinativja e këtij kungimi klasik vjen jo dhe aq me ngjyrat e nimfave që ka sjell mitologjia, se sa me këtë preferenciale të vetë piktorit, me vetë flakërimin e diellit të qershorit.
“Qershori flakërues” është një interpretim që aludon për figurën e nimfave dhe naidave që flenë, sepse edhe vetë ujërat që simbolizojnë këto nimfa priren përnga urtësia dhe nënshtrimi, nga nevoja për një letargji stinore. Në këtë prehje të Najadës që fle piktura dhe mjeti shprehës i piktorit vjen si simbolizim i lidhjes së brishtë dhe lehtësisht i perceptueshëm i gjumit dhe vdekjes, të shuarjes me përtëritjen. Një prarim i vagullt e ravijëzon në tonalitet dhe përshkueshmëri të dritës këtë punë. Najada derdhet në këtë përfytyrim brishtësie dhe joshjeje më shumë se një cekje klasike. Ajo është e epshët si një grua, ndjellëse dhe e brishtë, paqësore dhe melankolike njëheresh.
Jo më kot kjo punë është cilësuar si ‘magnum opus” (punë madheshtore).
Vepra e mrekullueshme e vonë e Leighton Qershori i zjarrtë përshkruan një grua të përkulur në gjumë në një stol mermeri. E veshur me një fustan portokalli të tejdukshëm, ajo futet në shtresa pëlhure të kuqe dhe të verdhë. Pas saj një rrip i hollë deti ndriçohet nga dielli, skicat e zbehta të tokës të dukshme në horizont. Vendndodhja për veprën është e paqartë, por mund të aludojë në vendet ekzotike të udhëtimeve të Leighton-it gjatë viteve 1870-80, ndoshta duke sugjeruar një verandë mesdhetare.
Kjo pikturë ka një intensitet të prekshëm, i arritur përmes paletës së ngjyrave dhe kompozimit formal. Mbizotërimi i nuancave të kuqe, të verdhë dhe të artë pothuajse duket se e ndez figurën ndërsa ajo shtrihet e ngjeshur në një formë si rruzull. Prandaj ajo qëndron për diellin që mungon, prania e të cilit nënkuptohet nga rripi pothuajse i bardhë i detit të ndriçuar mbi kokën e saj. E balancuar në gishtin e njërës këmbë edhe kur është shtrirë, ajo nxjerr cilësitë e kombinuara të tensionit fizik dhe relaksimit për të cilat figurat njerëzore të Leighton janë të njohura.
Duke reduktuar qiellin dhe detin në një shirit të vetëm, të kryesuar nga një rrotull dekorative, Leighton e bën veprën disi pa ajër dhe klaustrofobike: shikuesi përballet me figurën e ngjeshur, erotike të një gruaje aq të ndritshme. , i fuqishëm dhe i pashmangshëm si dielli i qershorit. Gjithashtu e pashmangshme është vdekja, për të cilën shumë historianë arti kanë argumentuar se rëndon rëndë mbi trupat e veprave të mëvonshme të Leighton; Përveç gjumit që qëndron si një metaforë për vdekjen, historiani i artit Kenneth Bendiner e ka identifikuar gjethet në pjesën e sipërme djathtas si oleander helmues.
Për sa i përket domethënies më të gjerë arti-historike të veprës, figura me flokë të ndezur është tipike e formës femërore në artin para-rafaelit, që nxjerr një energji seksuale të fshehtë.
Tabloja është pjesë e koleksionit të pikturës europiane në Museun e Artit të Ponces në Ponce, Puerto Rico.
Sipas historianit të artit Andrew Graham-Dixon, “poza e saj është modeluar lirshëm sipas asaj të statujës së famshme të Natës të Michelangelo-s, në Varret e Medici-t në Firence, të cilën Leighton e konsideronte si një nga arritjet supreme të artit perëndimor”. Pozicioni i gruas që flinte i shkaktoi shumë telashe Leighton-it. Ai bëri disa skica paraprake për të përcaktuar mënyrën se si duhet të shtrihej ajo; në veçanti, ai pati vështirësi ta bënte këndin e krahut të saj të djathtë të dukej natyral. Studimet e tij tregojnë se fotografia kaloi nëpër të paktën katër skica evolucionare përpara se Leighton të arrinte në rezultatin përfundimtar. Nga këto studime, katër janë nudo dhe një është e mbuluar me pla. Figura e mbuluar duket më pak realiste, duke demonstruar nevojën e pretenduar të Leighton për të vizatuar nga një model i zhveshur për të arritur një besnikëri ndaj natyrës.
Dega toksike e oleandrës në pjesën e sipërme djathtas ndoshta simbolizon lidhjen e brishtë midis gjumit dhe vdekjes.
Solemniteti funeral i nudos monumentale të Michelangelo-s është ngrohur ndjeshëm nga piktori viktorian, në aktin e përvetësimit dhe adaptimit të saj. Leighton i ka rregulluar gjërat në një mënyrë të tillë që, megjithëse i veshur, shumë sharme të vajzës së tij të përgjumur shfaqen në mënyrë joshëse për kënaqësinë e shikuesit – i cili vihet në mënyrë implicite në pozicionin e një vëzhguesi… Faqet e saj janë të skuqura, të skuqura nga një skuqje që sugjeron se disi ajo e di që po vëzhgohet, edhe pse është duke fjetur.
“Qershori i flakëruar” është bërë piktura më e njohur e Leighton. Samuel Courtauld , themeluesi i Institutit Courtauld , e quajti atë “piktura më e mrekullueshme që ekziston”. Realizmi i materialit transparent të veshur nga gruaja që fle, ngjyrat mahnitëse të pasura dhe rrethimi prej mermeri i rikrijuar në mënyrë të përsosur janë karakteristikë e punës së Leighton, ashtu si edhe përdorimi i dritës natyrore. Ai lejon që perëndimi i diellit në sfond të shfaqet si ar i shkrirë. Piktura ka frymëzuar fotografinë me realizmin dhe simbolikën e saj në shekullin e 20-të, veçanërisht punën e Herbert List mbi Santorinin dhe shpirtin njerëzor të mishëruar si një ishull mbi vetveten. Aludimet metafizike të pikturës përfshijnë poezinë klasike nga Pindari me vetë-referencën e saj të bashkimit midis shikuesit, subjektit dhe rolit të imagjinatës noetike në deshifrimin e ekzistencës njerëzore.
