Nga Albert Vataj
Në një kohë kur drejtësia përfytyrohet më shumë si një makineri e ftohtë, e përqendruar në letra dhe procedura, figura e gjyqtarit Frank Caprio na kujton se ajo mund të ketë edhe fytyrë, edhe zemër. Ai nuk e pa ligjin si armë ndëshkimi, por si instrument për të shëruar. Jo për të ndarë, por për të kuptuar. Dhe jo për të frikësuar, por për të ndriçuar.
Frank Caprio është ai lloj njeriu që, edhe kur flet për një gabim të vogël si parkimi i gabuar, gjen një mënyrë për ta shndërruar atë në një moment njerëzor, të ndjeshëm, të ngrohtë, të paharrueshëm.
Një jetë që fillon me këmbët në tokë
I lindur më 1936 në Providence, Rhode Island, në një familje të varfër me origjinë italiane, Caprio u rrit mes përpjekjes, djersës dhe përulësisë. Babai i tij shiste qumësht, ndërsa vetë Frank punonte si pastrues këpucësh, për të ndihmuar familjen. Kishte pak, por kishte një pasuri më të madhe se shumë të tjerë, dinjitetin dhe ndjeshmërinë njerëzore. Këto dy vlera e shoqëruan në çdo shkallë që ngjiti, nga universiteti te avokatia, e deri te banka e gjyqtarit.
“Caught in Providence” – kur drejtësia ka zë njerëzor
Emisioni që e bëri të famshëm, “Caught in Providence”, është ndoshta programi më human që ka njohur ndonjëherë sistemi i drejtësisë televizive. Në dukje, ai është një gjyq i thjeshtë për çështje banale, një kalim me semafor të kuq, një parkim pa leje, një gjobë e papaguar. Por për Caprion, çdo rast ishte një mundësi për të parë njeriun pas shkeljes.
Janë me dhjetëra momentet që kanë prekur miliona zemra:
Një nënë që kishte harruar parkimin, sepse po kujdesej për djalin e saj me kancer. Caprio e fal pa asnjë diskutim dhe i thotë: “Po kryen një mision hyjnor.”
Një burrë që nuk kishte paguar gjobën sepse po rrisnin vetë vajzën e tij. Kur gjyqtari e pyet vogëlushen se çfarë mendon për të atin, ajo thotë: “Ai është heroi im.” Caprio nuk e dënon, por e bekon.
Një emigrant që nuk fliste mirë anglisht dhe kishte frikë nga sallat e gjykatave. Caprio e dëgjon me vëmendje, i qesh me dashamirësi dhe i jep një vendim që e çliron, jo vetëm nga gjoba, por edhe nga ndjesia e ankthit që i rëndonte.
Në thelb, Caprio e pa drejtësinë si një akt të shenjtë, dhe çdo vendim i tij ishte si një lutje e heshtur për një botë më të drejtë e më të dhembshur.
Libri, “Forgive Me, Judge, kujtimet e një zemre që gjykoi me mëshirë
Në vitin 2023, ai publikoi librin “Forgive Me, Judge: A Memoir of Justice, Mercy, and Making It in America”, një rrëfim i përzemërt për rrugëtimin e tij, jo vetëm ligjor, por shpirtëror. Libri nuk është vetëm një autobiografi, por një thirrje për të mos e ndarë drejtësinë nga dhembshuria. Aty, Caprio shkruan:
“Kur vendosa të bëhem gjyqtar, i premtova vetes që të mos harroj kurrë se njerëzit që vijnë para meje janë si prindërit e mi, të ndershëm, të varfër dhe të ndjeshëm ndaj çdo fjalë që u thuhet.”
Ky libër është një testament moral. Një kujtesë se gjyqësia nuk është asnjëherë vetëm për ligjin – por gjithmonë për jetën.
Sëmundja, një tjetër gjyq që e kalon me dinjitet
Në fund të vitit 2023, Caprio u diagnostikua me kancer të pankreasit, një nga format më të vështira të kësaj sëmundjeje. Ai nuk kërkoi mëshirë. Nuk u mbyll në vetvete. Doli para kamerës dhe tha:
“Kam pasur një jetë të bekuar. Kam bërë atë që kam dashur. Nëse keni një lutje, mos e bëni për mua, bëjeni për të gjithë ata që janë duke luftuar.”
Ai e trajtoi sëmundjen me të njëjtën përulësi dhe burrëri me të cilën kishte falur qindra të tjerë. Për shumëkënd, ky ishte vendimi më i bukur i jetës së tij, të përballej me fundin me dinjitet, i rrethuar nga dashuria e një bote që ai vetë kishte ndihmuar të bëhej më e mirë.
Trashëgimia e gjyqtarit që i dha drejtësisë një fytyrë të butë
Frank Caprio nuk është thjesht një ikonë televizive apo një njeri që i fali njerëzit nga gjobat. Ai është një kujtesë e gjallë se drejtësia nuk është e plotë pa mëshirën. Se ligji mund të shërbejë edhe si urë, jo vetëm si mur. Dhe se fjala e fundit nuk duhet të jetë gjithmonë ndëshkimi, por edhe falja.
Në një botë që vrapon pas shpejtësisë dhe ftohtësisë së procedurave, Caprio mbetet si një monument i heshtur i dhembshurisë së zhurmshme.
Nëse drejtësia do të kishte një zemër, ajo do të rrihte me ritmin e zërit të Frank Caprio-s. Dhe nëse mëshira do të kishte një fytyrë, ajo me patjetër askujt nuk do t’i ngjante më shumë se atij.
Albert Vataj
