Në rrëfimet e vjetra të Perëndimit të Egër, ku ligji shpesh mbetej pas hijes së pushkës dhe instinkti i mbijetesës i kalonte kufijtë e moralit, një figurë misterioze e viteve 1920 la një gjurmë ndryshe, në kuptimin më të drejtpërdrejtë të fjalës. Ai quhej “Crazy Tex Hazel”, një hajdut bagëtish që operonte në kufirin e Nevadas, dhe që për të fshehur identitetin dhe lëvizjet e tij, shpiku një palë këpucë të çuditshme që nuk linin gjurmë njerëzore.
Këto këpucë, tashmë pjesë e ekspozitës së Museum of Northeast Nevada, përfaqësojnë jo vetëm zgjuarsinë kriminale të një kohe, por edhe betejën e përhershme mes hajdutit dhe ndjekësit, mes mashtrimit dhe ndëshkimit. Dizajni i tyre ishte i thjeshtë, por efektiv: në vend të shenjave të zakonshme të këmbës, ato linin gjurmë kafshësh – një teknikë që i hutonte sherifët dhe ‘posse’-t e asaj kohe, të cilët përpiqeshin të ndiqnin gjurmët nëpër preri dhe grykëderdhje.
Konteksti historik: maskimi i gjurmëve si teknikë e vjetër sa vetë vjedhja
Praktika e fshehjes së gjurmëve nuk është e re. Në shumë kultura, luftëtarë, spiunë dhe hajdutë kanë përdorur truke të ngjashme – duke lidhur nën këmbë këpucë me forma të ndryshme për të imituar kafshë apo për të shmangur ndjekjen në terren të butë. Por në rastin e “Crazy Tex Hazel”, ky mashtrim mori trajtën e një ikone të folklorit amerikan – si një përzierje mes mjeshtrisë praktike dhe legjendës së trimërisë banditeske.
Këpucët që ruhen sot në muze janë objekte të rralla që flasin për një periudhë ku teknologjia ishte primitive, por mendja shpesh gjeniale në përdorimin e saj për qëllime të paligjshme. Ato i përkasin një epoke kur çdo mjet ishte i ligjshëm për të shmangur grackat e ligjit dhe për të mbijetuar në një botë ku barazia zakonisht vendosej me peshën e plumbit.
Një copëz legjende e ruajtur me kujdes
Koleksioni i Muzeut të Verilindjes së Nevadës nuk është thjesht një arkiv objektesh, është një kujtesë e një kohe ku çdo shenjë në baltë mund të ishte fillimi i një ndjekjeje, dhe çdo hap i gabuar mund të të kushtonte jetën. Këpucët e “Crazy Tex Hazel” qëndrojnë si dëshmi jo vetëm e zgjuarsisë së një hajduti, por edhe si simbol i imagjinatës njerëzore për të gjetur mënyra për të dalë nga rrugët e zakonshme, edhe nëse ato të çojnë drejt ligjit apo kundër tij.
Përgatiti: Albert Vataj
