Njerëzit kanë aplikura të gjitha llojet e metodave për t’i shpëtuar realitetit. Halucinogjenët si LSD, PCP, kanabisi, ekstazia dhe kërpudhat, janë përdorur prej kohësh për të ndihmuar njerëzit të shkëputen nga realitetet e jetës.
Por përdorimi i barnave halucinogjene mund të jetë i rrezikshëm, duke rezultuar në simptoma si humbja e oreksit, tharja e gojës, pagjumësia dhe dehidratimi nga djersitja e tepërt.
Një halucinogjen për të cilin mund të mos keni dëgjuar ende është “mjalti i çmendur”, një substancë e kuqe e errët e njohur si “deli bal” në Turqi.
“Mjalti i Çmendur” (Mad Honey) është një lloj mjalti psikoaktiv që prodhohet nga bletët që ushqehen me nektarin e disa luleve të familjes Ericaceae, veçanërisht të rododendroneve (Rhododendron ponticum dhe Rhododendron luteum). Ky mjaltë përmban një toksinë natyrore të quajtur grayanotoksinë, e cila mund të shkaktojë efekte halucinogjene dhe toksike te njerëzit.
Mjalti i çmendur, i njohur edhe si mjaltë halucinogjen, prodhohet kur bletët “ushqehen me polenin e luleve të rododendronit”. Ndryshe nga mjalti i zakonshëm, ai ka një ngjyrë të kuqërremtë dhe një shije të hidhur. Ky lloj mjalti gjendet kryesisht në rajonin e Detit të Zi të Turqisë Lindore dhe në Nepal, zona të njohura për bletët që pllenonin lulen rododendron.
Një nga përbërësit kryesorë të mjaltit të çmendur është grayanotoksina, një substancë toksike që gjendet në disa lloje të rododendroneve. Kjo substancë mund të shkaktojë reaksione të rënda fiziologjike te njerëzit dhe kafshët, duke përfshirë ulje të presionit të gjakut, rrahje të ngadalta të zemrës, halucinacione, të vjella, dëmtim të ndërgjegjes, shikim të paqartë, konvulsione dhe madje edhe paralizë. Në raste ekstreme, konsumimi i madh mund të jetë fatal.
Përdorime Historike të Mjaltit të Çmendur
Mjalti i çmendur ka një histori të gjatë dhe intriguese, duke u përdorur si armë biologjike dhe si mjet për të shkaktuar trazira në mesin e ushtrive të armikut.
Ushtria e Ksenofonit (401 p.K.)
Një nga rrëfimet e para për mjaltin e çmendur vjen nga Ksenofoni i Athinës, një historian dhe ushtar grek. Në vitin 401 p.K., ushtria e tij konsumoi mjaltë të çmendur pranë Trabzonit (në Turqinë verilindore). Trupat filluan të vjellin, kishin diarre, u çorientuan dhe nuk mundën të qëndronin më këmbë. Megjithatë, të nesërmen efektet u zhdukën dhe ata vazhduan rrugën drejt Greqisë.
Lufta e Romakëve kundër Persianëve (67 p.K.)
Në vitin 67 p.K., ushtria romake, e udhëhequr nga Pompeu i Madh, u mashtrua nga persianët. Këta të fundit lanë tenxhere me mjaltë të çmendur rreth e rrotull, duke e ditur efektin e tij. Romakët, pasi e konsumuan, u çorientuan dhe nuk mundën të luftonin. Persianët u kthyen dhe vranë mbi 1000 trupa romakë me pak humbje të tyre.
Perandoresha Olga e Kievit (946 p.K.)
Në vitin 946 p.K., Perandoresha Olga e Kievit dhe aleatët e saj mashtruan 5000 burra rusë që të pinin një pije me mjaltë të çmendur. Pasi ranë në ekstazë, trupat e Kievit vranë 5000 burra delirantë dhe fituan luftën.
Ivan i Madh dhe Tatari (1489)
Në vitin 1489, Ivan i Madh dhe trupat e tij përdorën të njëjtën strategji kundër tatarëve. Ata lanë kontejnerë me mjaltë të çmendur që trupat armike t’i konsumonin. Pasi filluan të kenë halucinacione, trupat e Ivanit hynë brenda dhe vranë armiqtë e tyre.
Përdorimi në Evropë (Shekujt 16-18)
Mjalti i çmendur u bë i njohur në Evropë gjatë shekujve 16-18, ku përdorej për të dhënë efekte shtesë në alkool. Francezët e quanin “miel fou”, që do të thotë “mjaltë i çmendur”.
Përdorimet e Mjaltit të Çmendur Sot
Për shkak të efekteve të tij halucinogjene dhe euforizuese, mjalti i çmendur përdoret edhe sot, megjithëse në mënyrë të kufizuar. Disa njerëz e përdorin atë për të ndjerë eufori ose për të përmirësuar performancën seksuale, duke e konsideruar atë një zëvendësim për Viagrën. Sipas Shoqërisë Mbretërore të Kimisë, “mjalti i çmendur përdoret kryesisht nga burrat e moshës së mesme për të përmirësuar performancën e tyre seksuale”.
Përveç kësaj, ai ka përdorime mjekësore, si lehtësimi i hipertensionit ose sigurimi i shpërthimeve energjie gjatë periudhave të lodhjes. Megjithatë, për shkak të efekteve anësore të rrezikshme dhe çmimit të lartë (rreth 166 dollarë për paund), ai nuk është i përhapur në pjesën më të madhe të botës.
Mjaltit të Çmendur, si trajtim në mjekësinë alternative
Mjalti i çmendur prodhohet dhe konsumohet më shpesh në rajonet e Turqisë dhe Nepalit si një ilaç tradicional ose drogë rekreative. Përdoret si një ilaç tradicional për trajtimin e dhimbjeve të fytit, artritit , diabetit dhe hipertensionit. Në rajonin turk të Detit të Zi përdoret për të trajtuar dispepsi, dhimbje barku, gastrit , ulçera peptike dhe grip.
Për shekuj me radhë, në Kaukaz, sasi të vogla mjalti azalea pontike i janë shtuar pijeve alkoolike për të përforcuar efektin dehës. Në Turqi, një lugë mjaltë i çmendur tradicionalisht shtohet në qumësht si tonik. Mjalti i çmendur u ndalua në Korenë e Jugut në 2005.
Mjalti i çmendur është një substancë unike me një histori të pasur dhe intriguese. Nga përdorimi i tij si armë biologjike në betejat e lashta deri te përdorimet moderne për qëllime rekreative dhe mjekësore, ai mbetet një fenomen i rrallë dhe i rrezikshëm. Megjithëse nuk është i përhapur, historia e tij na kujton fuqinë e natyrës dhe mënyrat e papritura në të cilat ajo mund të ndikojë në jetën njerëzore.
Përgatiti: Albert Vataj
