Ludwig van Beethoven fillimisht ia kushtoi simfoninë e tretë Napoleon Bonapartit, për të cilin ai besonte se mishëronte idealet demokratike dhe antimonarkike të Revolucionit Francez. Por kjo vepër kaq unike kaloi nëpër disa pështjellime që kishin të bënin me dedikimin, ose më saktë me dinjitetin krijues të kompozitorit të madh, i cili ishte në kohë për t’u penduar për kushtimin e bërë dhe për të reflektuar në lidhje me përgjigjen e kompozitorit ndaj Napoleonit, që e shpalli veten Perandor të Francezëve (14 maj 1804), sekretari i Beethoven, Ferdinand Ries tha se:
Në shkrimin e kësaj simfonie, Bethoveni kishte menduar për Bonapartin, por Bonapartin kur ishte Konsulli i Parë. Në atë kohë Beethoven kishte vlerësimin më të lartë për të dhe e krahasoi atë me konsujt më të mëdhenj të Romës së Lashtë.
Jo vetëm unë, por shumë nga miqtë më të ngushtë të Beethoven-it, e pamë këtë simfoni në tryezën e tij, të kopjuar bukur në dorëshkrim, me fjalën “Bonaparte” të shkruar në krye të faqes së titullit dhe “Ludwig van Beethoven” në fund…
Unë isha i pari që i thashë atij lajmin se Bonaparti ishte shpallur Perandor, me ç’rast ai shpërtheu në tërbim dhe thirri: “Pra, ai nuk është më shumë se një i vdekshëm i zakonshëm! Edhe tani, ai do të shkelë të gjitha të drejtat e njeriut, kënaq vetëm ambicien e tij. Tani ai do ta mendojë veten më të lartë se të gjithë njerëzit, do të bëhet tiran!”
Bethoveni shkoi në tryezë, kapi pjesën e sipërme të faqes së titullit, e grisi përgjysmë dhe e hodhi në dysheme. Faqja duhej të rikopjohej dhe vetëm tani simfonia mori titullin “Sinfonia Eroica”.
Një kopje ekzistuese e partiturës përmban dy titra të gërvishtura, të shkruara me dorë; fillimisht, fraza italiane Intitolata Bonaparte (“Titulluar Bonaparte”), së dyti, fraza gjermane Geschriben auf Bonaparte (“Shkruar për Bonapartin”), katër rreshta poshtë nëntitullit italisht.
Tre muaj pasi tërhoqi përkushtimin e tij fillestar nga Napoleoni për simfoninë, Beethoven informoi botuesin e tij të muzikës se “Titulli i simfonisë është me të vërtetë Bonaparte”. Në vitin 1806, partitura u botua nën titullin italian “Sinfonia Eroica”… composta per festeggiare il sovvenire di un grande Uomo (“Simfonia heroike, e kompozuar për të kremtuar kujtimin e një njeriu të madh”).
Një nga veprat më të njohura të Beethoven, Simfonia “Heroikja” është një kompozim në shkallë të gjerë që shënoi fillimin e “periudhës së mesme” novatore të kompozitorit.
E kompozuar kryesisht në vitet 1803-1804, vepra theu kufijtë në formën simfonike, gjatësinë, harmoninë, përmbajtjen emocionale dhe kulturore. Konsiderohet gjerësisht një pikë referimi në tranzicionin midis epokës klasike dhe romantike. Gjithashtu shpesh konsiderohet si simfonia e parë romantike. Beethoven fillimisht drejtoi një shfaqje private më 9 qershor 1804, dhe më vonë performancën e parë publike më 7 prill 1805.
“Heroikja” është dyqind vjeç, por ende ka qasje moderne. Në këtë simfoni Beethoven filloi të përdorte goditje të gjera tingulli për të na treguar se si ndihej dhe çfarë do të thoshte për të, të qenit i gjallë. Pjesa shkaktoi një sensacion dhe ndryshoi idenë se çfarë mund të ishte një simfoni.
Kur Beethoven e quajti këtë pjesë “heroike”, ai nuk po tallej. Është më e madhe, më e gjatë se sa kishte qenë ndonjëherë një simfoni. Është rrëfimtare, madje edhe konfrontuese.
Vetëm shkalla e tij ishte e madhe, e paprecedentë – dhe e frikshme për dëgjuesit e saj të parë. Ajo paralajmëroi botën që Wagner, dhe në fund të fundit, Sigmund Freud, do të eksploronin – sferën e të pavetëdijshmes. Kjo ishte ajo që e bëri atë kaq revolucionare.
Përgatiti: Albert Vataj
