Përcaktimi i Schopenhauer për “Arti i të qenit i lumtur”, përmbledh një nga temat kryesore të filozofisë së tij, ku gëzimi dhe lumturia janë vlerësuar si qëllime themelore dhe të paevitueshme për jetën e njeriut. Schopenhauer, i cili shpesh theksonte karakterin pesimist të ekzistencës njerëzore, këtu nxjerr një perspektivë optimiste, duke argumentuar se gëzimi është një shpërblim që është afër natyrës së veprës së vetë, një formë e pastër e mirësisë që nuk ka nevojë për të ardhur në formën e ndihmës ose shpërblimeve të jashtme.
Një element qendror i këtij mendimi është se gëzimi është një shpërblim që i ngjan veprës, duke nënkuptuar se kur njeriu është i lumtur, ai ka arritur një harmoni të brendshme ku shpërblimi dhe veprimi janë të bashkëveprueshme. Schopenhauer thekson se gëzimi është një “të mirë më të sigurt” sepse nuk ka nevojë për justifikim të jashtëm: të qenurit i lumtur është një qëllim që përvetësohet në vetvete, pa marrë parasysh pasuritë, moshën apo statusin. Kjo do të thotë që, pavarësisht rrethanave të jashtme, lumturia është ajo që ndikon më shumë në vlerësimin e jetës dhe në kuptimin që individi ka për të.
Gëzimi, sipas Schopenhauer-it, është gjithashtu e mira më e çmuar, sepse ka vlerë të natyrshme dhe të përjetshme në vetvete – ai është i pranishëm në kohën e tashme dhe nuk mund të krahasohet me gjërat e tjera që janë të lidhura me kalimin e kohës ose kërkesat e jashtme. Filozofi thekson se për të arritur këtë gëzim, individi duhet të preferojë shëndetin dhe mirëqenien shpirtërore përpara të gjitha kërkesave të tjera, duke minimizuar ndikimet e jashtme që mund të minojnë këtë gjendje të lumturisë.
Një tjetër pjesë e këtij qëndrimi është kuptimi i roli të shëndetit në lumturi. Schopenhauer argumenton se shëndeti është një nga faktorët më të rëndësishëm që ndihmon në arritjen e lumturisë, duke theksuar se kush është i shëndetshëm ka më shumë mundësi për të arritur një gjendje të gëzimit të përhershëm, pasi shëndeti i mirë është një mundësi për të gëzuar jetën në tërësi.
Në një kuptim më të thellë, kjo filozofi lidh gjithashtu ideja e gëzimit me jetën e përditshme dhe natyrën e vetë ekzistencës. Schopenhauer propozon që lumturia është një gjendje që është njëlloj natyrale për individin dhe që nuk kërkon justifikim – si të thuash, është një gjendje që mbush jetën me kuptim dhe energji pozitive, duke e bërë të mundur që individi të ketë një jetë të ndritur dhe të plotë.
Kësisoj, Schopenhauer: “Asgjë nuk ka një shpërblim më të sigurt se gëzimi, sepse në të, shpërblimi dhe vepra janë pothuajse një dhe e njëjta gjë. Nuk ka asnjë të mirë tjetër që të jetë kaq e sigurt dhe e bollshme sa gëzimi. Nëse dikush është i pasur, i ri apo i vlerësuar dhe duam të gjykojmë lumturinë e tij, pyetja kryesore mbetet: a është ai vërtet i lumtur? Por, anasjelltas, nëse dikush është i lumtur, nuk ka rëndësi nëse është i ri apo i vjetër, i pasur apo i varfër—ai është i lumtur.
Pikërisht për këtë arsye, sa herë që gëzimi troket, duhet t’i hapim dyert me gjithë zemër, sepse ai nuk vjen kurrë në kohën e gabuar. Në vend që të hezitojmë apo të pyesim veten nëse kemi arsye të mjaftueshme për të qenë të lumtur, duhet ta pranojmë atë pa rezervë. Përndryshe, rrezikojmë ta largojmë në emër të reflektimeve serioze dhe shqetësimeve të përditshme, të cilat shpesh janë të pasigurta në vlerën e tyre. Gëzimi, nga ana tjetër, është një fitim i sigurt. Dhe meqenëse ka vlerë vetëm në të tashmen, ai përfaqëson të mirën më të lartë për qeniet, realiteti i të cilave qëndron në një të tashme të pandashme mes dy pafundësive.
Prandaj, nëse gëzimi është ajo e mirë që mund të zëvendësojë të gjitha të tjerat, por që nuk mund të zëvendësohet nga asgjë tjetër, duhet t’ia japim përparësinë para çdo aspirate tjetër. Sepse asgjë nuk kontribuon më pak në gëzim sesa rrethanat e jashtme apo lumturia e rastësishme, dhe asgjë nuk ndikon më shumë sesa shëndeti. Për këtë arsye, duhet t’ia japim përparësinë shëndetit mbi çdo gjë tjetër: mbi emocionet e forta e të pakëndshme të shpirtit, mbi përpjekjet e mëdha intelektuale, madje edhe mbi ambiciet më të larta. Dhe, mbi të gjitha, të kujdesemi për ruajtjen e një shëndeti të përsosur, sepse lulja e tij më e bukur është gëzimi.”
Përgatiti: Albert Vataj
Foto IA
