NË MOSHË
“Pleqësia është një fazë në jetën tonë, dhe si të gjitha fazat e tjera ajo ka fytyrën e saj, atmosferën dhe temperaturën e saj, gëzimet dhe nevojat e veta. Ne të moshuarit me flokë të bardha, si të gjithë vëllezërit tanë më të rinj njerëzorë, kemi detyra për t’i dhënë kuptim ekzistencës sonë, madje edhe dikush i sëmurë rëndë ose që vdes, i cili shtrihet në shtratin e tij mezi në gjendje të dëgjojë një britmë që vjen nga kjo botë, ka ende detyrën e tij – diçka për të bërë që është e rëndësishme dhe e nevojshme.
Të jesh i moshuar është një detyrë po aq e mirë dhe e shenjtë sa të jesh i ri; Të mësuarit për të vdekur është një funksion po aq i vlefshëm sa çdo tjetër – me kusht që të bëhet me respekt për kuptimin dhe shenjtërinë e gjithë jetës.
Një plak që urren vetëm flokët e tij të bardhë dhe afërsinë e tij me vdekjen, është një përfaqësues i padenjë i kësaj faze të jetës sa një i ri, i fortë, që urren punën e tij të përditshme dhe përpiqet të dalë prej tyre. Shkurtimisht, nëse një i moshuar do të arrijë qëllimin e tij dhe të bëjë drejtësi në detyrën e tij, ai duhet të jetë në përputhje me moshën dhe me gjithçka që sjell mosha – ai duhet t’i thotë po të gjitha. Pa këtë po, pa pranimin e asaj që na kërkon natyra, ne humbasim vlerën dhe kuptimin e të gjitha ditëve tona – qofshim të moshuar apo të rinj – dhe tradhtojmë jetën.
Të gjithë e dinë se pleqëria sjell problemet e saj dhe se vdekja pret në fund të saj. Vit pas viti njeriu duhet të bëjë më shumë sakrifica dhe të pranojë më shumë privime. Njeriu duhet të mësojë të mos u besojë shqisave dhe fuqive të veta. Rruga që jo shumë kohë më parë ishte vetëm një shëtitje e vogël bëhet e gjatë dhe e lodhshme dhe një ditë nuk mund ta menaxhojmë më. Ne duhet të heqim dorë nga ushqimet që gjatë gjithë jetës sonë i kemi shijuar kaq shumë. Gëzimet dhe kënaqësitë fizike bëhen më të rralla dhe ne duhet të paguajmë një çmim gjithnjë e më të madh për to. Dhe pastaj të gjitha thyerjet dhe sëmundjet, dobësimi i shqisave, dobësimi i organeve, dhimbjet dhe dhimbjet e shumta, veçanërisht në netët e gjata dhe të frikshme – asnjë nga këto nuk mund të mohohet, sepse është realitet i zymtë.
Por do të ishte e trishtueshme dhe patetike vetëm t’i dorëzohesh këtij procesi të kalbjes dhe të mos shohësh se pleqëria ka anën e saj të mirë, avantazhet e saj, burimet e saj të rehatisë dhe kënaqësisë. Kur takohen dy të moshuar, nuk duhet të flasin vetëm për përdhesin e tyre të mallkuar, për gjymtyrët e tyre artritike dhe frymëmarrjen e tyre të zorshme, nuk duhet të shkëmbejnë vetëm përralla për vuajtjet dhe bezditë e tyre, por duhet të flasin edhe për përvoja të gëzuara dhe të këndshme. Dhe ka plot të tillë. Kur i referohem kësaj ane të mirë dhe pozitive të jetës së një të moshuari dhe faktit që ne thinjat njihemi edhe me burimet e forcës, durimit dhe kënaqësisë që nuk luajnë asnjë rol në jetën e të rinjve, nuk jam duke folur për komoditetet e fesë dhe të Kishës. Ajo është krahina e priftit. Por mendoj se me mirënjohje mund t’u jap emra dhuratave që na bëhen sipas moshës. Për mua, më e dashura nga të gjitha këto dhurata është thesari i imazheve që pas një jete të gjatë e mbajmë në kujtesën tonë dhe të cilit me rënien e fuqive tona aktive i drejtohemi me një qëndrim tjetër nga kurrë më parë.
Figurat dhe fytyrat e njerëzve që u larguan nga toka gjashtëdhjetë apo shtatëdhjetë vjet më parë ende jetojnë në ne, janë pjesë e jona, na bëjnë shoqëri dhe na shikojnë me sy që janë ende gjallë. Shtëpitë, kopshtet, qytetet që tani janë zhdukur ose ndryshuar plotësisht, ne mund t’i shohim të padëmtuara, ashtu siç ishin më parë, dhe male dhe brigje të largëta që pamë dekada më parë në udhëtimet tona, ne rizbulojmë të freskëta dhe plot ngjyra në librin tonë të fotografive.
Shikimi, vëzhgimi dhe meditimi bëhet gjithnjë e më shumë një zakon, një ushtrim dhe në mënyrë të padukshme disponimi dhe qasja e vëzhguesit përshkon të gjitha veprimet tona. Ne jemi të përhumbur, si shumica e njerëzve, nga dëshirat, ëndrrat, dëshirat dhe pasionet, të sulmuar gjatë viteve dhe dekadave të jetës sonë, të paduruar, të tensionuar, pritshëm, të prekur thellë nga sukseset dhe dështimet – dhe sot, duke shfletuar butësisht foton e madhe Libri i jetës sonë, ne jemi të habitur se sa e mirë dhe e bukur mund të jetë të kemi shpëtuar nga gjuetia dhe nxitimi kokëfortë dhe të kemi zbritur të sigurt në vita contemplativa.
Këtu, në këtë kopsht pleqsh, lulëzojnë shumë lule të cilat më herët nuk do të kishim menduar t’i kultivonim. Aty lulëzon lulja e durimit, një bimë fisnike, dhe ne bëhemi më të qetë, më tolerantë dhe sa më pak të insistojmë të ndërhyjmë në mënyrë aktive, aq më e madhe bëhet aftësia jonë për të parë dhe dëgjuar jetën e natyrës dhe jetën e njerëzve tanë. dhe për t’i lënë të gjitha të kalojnë pa kritika, por me habi të përtërirë për diversitetin e madh, ndonjëherë duke marrë pjesë ose duke u penduar në heshtje, dhe nganjëherë duke qeshur me gëzim dhe humor të shndritshëm.
Kohët e fundit isha duke qëndruar në kopshtin tim dhe kisha ndezur një zjarr të cilin e ushqeja me gjethe dhe degëza të thata. Pastaj një grua e moshuar, ndoshta rreth tetëdhjetë, erdhi duke ecur pranë gardhit të gjembave, ndaloi dhe më shikoi. E përshëndeta dhe ajo qeshi dhe tha:
“Ke shumë të drejtë që ndez një zjarr. Në moshën tonë duhet të miqësohemi gradualisht me ferrin.”
Me këtë ajo kishte vendosur tonin e një bisede në të cilën rënkonim njëri-tjetrit për lloj-lloj vuajtjesh e privimesh, por gjithnjë duke u tallur me veten. Dhe në fund të bisedës sonë, ne i rrëfenim njëri-tjetrit se pavarësisht gjithçkaje, ne nuk ishim aspak aq të vjetër në moshë të tmerrshme dhe me të vërtetë vështirë se mund ta quanim veten të vjetër për sa kohë që banori më i vjetër i fshatit tonë, njëqindvjeçar, ishte ende gjallë. .
Kur të rinjtë, me forcën e tyre superiore dhe pafajësinë e tyre, qeshin me ne pas shpine dhe tallen me ecjen tonë të çuditshme, flokët tanë të paktë të bardhë dhe qafën tonë të gërvishtur, atëherë kujtojmë se dikur kishim të njëjtën forcë dhe pafajësi dhe gjithashtu buzëqeshnim, dhe ne nuk e shohim veten si inferiorë apo të mundur, por gëzohemi që jemi rritur nga kjo fazë e jetës dhe tani jemi bërë pak më të mençur dhe pak më të duruar”.
1952
Përgatiti: Albert Vataj
(Plotësues i një pastimi të mëhershëm)
